آخرین فضاپیمای فعال زهره از دست رفت؛ ژاپن اعلام کرد مدارگرد آکاتسوکی از کار افتاده است

فضاپیمای ژاپنی آکاتسوکی که در مدار سیاره زهره قرار داشت، به‌خاطر فشار زیاد غیرعملیاتی شد. آیا ناسا و دیگر سازمان‌های فضایی برنامه‌ای برای فرستادن کاوشگر به زهره دارند؟

این روزها تمرکز اصلی سازمان‌های فضایی روی سفر به ماه و مریخ قرار دارد. رقابت شدیدی نیز در این زمینه بین آمریکا و چین شروع شده است. چراکه احتمال دارد در آینده مریخ میزبان انسان باشد. هرچند ژاپنی‌ها مسیر کاملا متفاوتی را در پیش گرفته‌اند. آنها فضاپیمای آکاتسوکی را به سمت سیاره جهنمی زهره فرستاده بودند. فضاپیمایی که دیگر به سیگنال‌های ارسالی پاسخ نمی‌دهد.

پایان ماموریت جذاب فضاپیمای آکاتسوکی ژاپن در مدار زهره

پس از ماموریت‌های مخفی شوروی در سیاره زهره کمتر کسی سراغ بررسی این سیاره می‌رفت. چراکه دمای بسیار زیاد باعث می‌شد که حتی مقاوم‌ترین کاوشگرها نیز پس از مدت کمی دچار مشکل شوند. پس چرا ژاپنی‌ها زهره را برای فرستادن فضاپیمای خود انتخاب کردند و چه اتفاقی برای آکاتسوکی افتاد؟

سازمان فضایی ژاپن می‌خواست متوجه شود چه اتفاقی باعث شده سیاره‌ای که زمانی مشابه زمین بود به یکی از ترسناک ترین سیاره های جهان تبدیل شود. در نتیجه داده‌های ارسالی این فضاپیما ۱۷۸ مقاله معتبر منتشر شد. خود فضاپیما نیز توانست سه برابر بیشتر از عمر ۴.۵ ساله پیش‌بینی شده دوام بیاورد. هرچند در گام اول نتوانسته بود در مدار زهره قرار بگیرد.

ماه گذشته بود که دانشمندان متوجه شدند این فضاپیما دیگر به سیگنال‌های ارسالی از سوی اتاق کنترل ماموریت پاسخ نمی‌دهد. پس از تلاش فراوان حالا سازمان فضایی ژاپن اعلام کرده است که دیگر هیچ راهی برای زنده کردن آکاتسوکی وجود ندارد.

از کار افتادن موتور اصلی فضاپیمای آکاتسوکی و یک نوآوری عجیب

فضاپیمای ۳۰۰ میلیون دلاری ژاپنی در سال ۲۰۱۰ به‌سمت فضا پرتاب شد. هرچند در طول مسیر برای موتور اصلی مشکل پیش آمد و نتوانست در فرصت مناسب وارد مدار زهره شود. در کمال تعجب مدارگرد سالم باقی ماند و توانست پس از پنج سال چرخیدن به دور خورشید در سال ۲۰۱۵ دوباره شانس خود را برای قرار گرفتن در مدار زهره امتحان کند.

با توجه به اینکه موتور اصلی آسیب دیده بود، ژاپنی‌ها مجبور بودند کمی خلاقیت به‌خرج دهند. در نهایت آنها تصمیم گرفتند با موتورهای ضعیف‌تری که برای کنترل جهت و تنظیمات کوچک طراحی شده بودند وارد مدار شوند. جالب است بدانید که پیشتر هیچ فضاپیمایی موفق نشده بود با این روش وارد مدار شود. هرچند ژاپنی‌ها چاره دیگری نداشتند.

فضاپیمای آکاتسوکی نه‌تنها توانست در مدار زهره قرار بگیرد، بلکه برای یک دهه به دور این سیاره جهنمی چرخید. هرچند از یک ماه پیش بود که مشکلات ارتباطی کم‌کم پدیدار شدند.

دمای سیاره زهره آنقدر زیاد است که حتی می‌تواند سرب را نیز ذوب کند. همچنین فشار سطح سیاره به‌حدی بالا است که هیچکدام از کاوشگرهای پیشین موفق نشدند بیشتر از چند دقیقه در سطح دوام بیاورند. به همین خاطر ژاپنی‌ها رویای کاوش در سطح سیاره را کنار گذاشتند و صرفا روی ابرهای ونوس که ۵۰ تا ۷۰ کیلومتر بالاتر از سطح هستند تمرکز کردند.

تصویر گرفته شده توسط فضاپیمای ژاپنی از روز زهره

در این منطقه بادها با سرعت حدود ۴۰۰ کیلومتر بر ساعت می‌وزند. در حالیکه خود سیاره با ۶۰ برابر سرعت کمتر به‌دور خود می‌چرخد. پدیده‌ای که با نام Super Rotation شناخته می‌شود. جالب است بدانید ابرهای ونوسی می‌توانند در تنها ۴ روز یک دور کامل به دور سیاره بچرخند. هرچند چرخش آهسته زهره باعث می‌شود که یک روز کامل در این سیاره حدود ۲۴۳ روز زمینی طول بکشد.

• تنها تصاویر موجود از سطح سیاره زهره واقعا ترسناک هستند
• نشت کربن و اکسیژن از سیاره زهره؛ دانشمندان در جستجوی پاسخ
• ۱۰ حقیقت جالب درباره سیاره زهره (ونوس) که باید بدانید

فضاپیمای آکاتسوکی توانست اطلاعات زیادی در رابطه با Super Rotation کسب کند. با توجه به اینکه مدارگرد ژاپنی به سطح سیاره خیره شده بود، دانشمندان توانستند با بررسی صدها تصویر نقشه کاملی از ابرهای زهره تهیه کنند. بررسی‌ها نشان داد که گرمای خورشیدی باعث می‌شود که ابرها بتوانند با چنین سرعت بالایی حرکت کنند.

اهمیت یافته‌های جدید برای کشف حیات در سیاره‌های دیگر

یافته‌های مدارگرد ژاپنی اهمیت بالایی برای بررسی امکان وجود حیات در سیاره‌های فراخورشیدی دارد. زهره به ۲۲۵ روز زمان برای چرخش به دور خورشید نیاز دارد. در واقع زمان گردش سیاره به دور خورشید نسبت به مدت زمان لازم برای چرخش به‌دور خود کمتر است. همین شرایط نیز باعث می‌شود که زهره تقریبا در قفل جزر و مدی با خورشید قرار داشته باشد. به این معنی که همیشه یک سمت سیاره در مقابل خورشید است.

بسیاری از سیاره‌های فراخورشیدی مشاهده شده توسط ناسا نسبت به ستاره اصلی خود قفل جزر و مدی هستند. طبیعتا در چنین سیاره‌هایی نباید امکان حیات وجود داشته باشد. چراکه نیمه تاریک سیاره یخ می‌زند و در نهایت جو کل سیاره دچار فروپاشی می‌شود. هرچند اگر در سیاره‌های دیگر مکانیزمی مشابه Super Rotation زهره مشاهده شود، یعنی انرژی گرمایی ناشی از ستاره می‌تواند سبب چرخش سریع جو و یکپارچه شدن دما شود.

فضاپیمای آکاتسوکی در ابتدا با شش ابزار علمی وارد فضا شد. همه آنها نیز هنگام ورود به مدار زهره عملیاتی بودند. هرچند پس از گذشت یکسال دو دوربین فروسرخ مدارگرد غیرفعال شدند. چهار ابزار دیگر تا لحظه آخر فعال بودند؛ اما قطع ارتباط باعث شد که دیگر قادر به ارسال داده نباشند.

مدارگرد ژاپنی در طول ماموریت خود چیزی شبیه به کمان را نیز در جو سیاره مشاهده کرد. اخترشناسان بر این باور هستند که این پدیده به‌خاطر برخورد باد با کوه‌های زهره ایجاد شده است. هرچند برای بررسی بیشتر پدیده اشاره شده باید فضاپیماهای بیشتری را به سمت زهره فرستاد.

ماموریت‌های آینده برای بررسی سیاره زهره

ناسا برنامه‌های جذابی برای بررسی سیاره زهره دارد. آنها می‌خواهند در ماموریت DAVINCI یک کاوشگر را به درون جو سیاره فرستاده و ترکیبات آن را بررسی کنند. مهندسان ناسا همچنین می‌خواهند ماموریت دیگری به‌نام VERITAS را نیز انجام دهند. در ماموریت VERITAS فضاپیما فقط در مدار سیاره قرار می‌گیرد و با تجهیزات قدرتمند خود از سطح تصویربرداری می‌کند.

هدف از ماموریت VERITAS بررسی زهره از جنبه زمین‌شناسی و ارزیابی ساختار داخلی آن اعلام شده است. سازمان فضایی اروپا هم اعلام کرده است که می‌خواهد در آینده نزدیک ماموریت EnVision را برای بررسی جو سیاره و تصویربرداری از ساختار داخلی آن به سمت زهره بفرستد. اروپایی‌ها امیدوار هستند بتوانند اطلاعات بیشتری درباره‌ی چرایی تبدیل شدن زهره به یک سیاره جهنمی پیدا کنند.

البته برخی کارشناسان معتقد هستند که در آينده نزدیک ناسا هیچ ماموریتی برای زهره نخواهد داشت. چراکه بودجه این سازمان در سال جدید با کاهش ۲۴ درصدی همراه شده و آنها مجبور هستند بسیاری از ماموریت‌های خود را لغو کنند. همچنین رئیس‌جمهور آمریکا تاکید کرده که ناسا باید تمرکز خود را روی ساخت پایگاه در ماه و سپس سفر به مریخ بگذارد. در این صورت فضاپیمای آکاتسوکی تا سال‌ها مهمان جدیدی را از زمین نخواهد دید.