نقدها و نمرات فیلم «سیم مرد مرده»؛ بازگشت موفق گاس ون سنت (جشنواره ونیز ۲۰۲۵)

«سیم مرد مرده» (Dead Man’s Wire) جدیدترین ساخته‌ی فیلمساز مولف، گاس ون سنت است که از سال 2018 اثری را کارگردانی نکرده بود. با نمایش فیلم در جشنواره ونیز 2025، حالا اولین نقدها و نمرات آن هم در دسترس قرار گرفته است.

فیلم داستان واقعی تونی کیریتسیس را روایت می‌کند که سال 1977، یک کارگزار وام مسکن به نام ریچارد هال را ربود و گردن هال را با یک سیم به تفنگ ساچمه‌ای خود بست، تا اگر تک‌تیراندازهای پلیس سعی در کشتن او ‌کردند، تفنگِ در دستش شلیک شود.

نقدها و نمرات «سیم مرد مرده»؛ فیلم جدید گاس ون سنت

«سیم مرد مرده»* تا اینجا با واکنش‌های مثبتی روبه‌رو شده و از ساخته‌ی قبلی ون سنت، «نگران نباشید، او با پای پیاده زیاد دور نخواهد شد» نمرات بهتری دریافت کرده است. میانگین امتیاز فیلم در سایت راتن‌تومیتوز، با 11 نقد، 100% است و در متاکریتیک هم با 11 نقد میانگین امتیاز 72% را دارد (10 نقد مثبت و 1 نقد متوسط). میانگین امتیاز فیلم در سایت آی‌ام‌دی‌بی 7.9 از 10 است. با توجه به سوژه‌ی جذاب فیلم، به نظر می‌رسد که از جنبه‌ی تجاری هم عملکرد بهتری نسبت به ساخته‌های پیشین ون سنت داشته باشد.

گاردین – پیتر بردشاو

سال 1977، یک تاجر اهل ایندیاناپولیس به نام تونی کیریتسیس که با بسیاری از افراد در اداره پلیس آشنا بود، یک کارگزار وام مسکن به نام ریچارد هال را ربود و گردن هال را با یک سیم به تفنگ ساچمه‌ای خود بست، تا اگر تک‌تیراندازهای پلیس سعی در کشتن او ‌کردند، تفنگِ در دستش شلیک شود. کیریتسیس حتی قربانی خود را به همین شکل جلوی دوربین‌های تلویزیون برد و خواسته‌های خود را خواند. بازسازی این لحظه فوق‌العاده توسط ون سنت، یادآور کشتن لی هاروی اسوالد توسط جک روبی در مقابل پلیس و خبرنگاران است.

کیریتسیس برای خرید زمینی که فکر می‌کرد می‌توان به یک مرکز خرید تبدیل کرد، وام گرفته بود، اما در بازپرداخت وام عقب افتاد و متقاعد شد (شاید بی‌دلیل هم نبود) که هال و پدرش، در حال دستکاری و سوءاستفاده از این وضعیت هستند و برای زمین‌های او نقشه دارند.

بیل اسکاشگورد، نقش کیریتسیسِ پارانویایی و عصبانی را بازی می‌کند؛ دیکر مونتگمری نیز نقش هال را بازی می‌کند که به مدت 72 ساعت متوالی در آپارتمان کیریتسیس با سیم-حلقه دور گردنش و لوله تفنگ ساچمه‌ای که به گردنش چسبیده بود، زندانی شد. آل پاچینو در نقشی کوتاه و پرهیاهو، نقش پدر پرمدعای هال را بازی می‌کند که حاضر نیست تلفنی عذرخواهی کند و حتی پسرش را به خاطر داشتن «سندروم استکهلم» مسخره می‌کند. این فیلمی جذاب با بازی‌های عالی است.

ورایتی – اوون گلیبرمن

در 8 فوریه 1977، تونی کیریتسیس، ساکن ناراضی ایندیاناپولیس، وارد دفتر شرکت وام مسکن «مریدین» شد و یکی از مدیران آن به نام ریچارد هال را گروگان گرفت. او دهانه بریده‌شده یک تفنگ ساچمه‌ای را با سیم به پشت سر هال وصل کرد. یک سر سیم به ماشه وصل بود و سر دیگر به دور گردن هال پیچیده شده بود. این بدان معنا بود که اگر یک افسر پلیس سعی می‌کرد به کیریتسیس شلیک کند، یا اگر هال سعی می‌کرد فرار کند، تفنگ شلیک می‌کرد و او را می‌کشت.

با آن تفنگ که در هر لحظه آماده بود تا هال را تکه تکه کند، کیریتسیس او را از ساختمان بیرون برد و سوار یک ماشین کرد (در حالی که تماشاچیان و یک دوربین خبری او را دنبال می‌کردند). آن‌ها به خانه کیریتسیس رفتند و 63 ساعت در آنجا مخفی شدند. در آن زمان، کیریتسیس یک کنفرانس خبری برگزار کرد -که به صورت زنده از تلویزیون ملی پخش شد- و در آن به طور پراکنده اقدامات خود را توضیح داد و خواسته‌هایش را مطرح کرد. مشخصا، همه‌چیز به خاطر پول بود.

در فیلم، تونی، با بازی بیل اسکاشگورد در نقش یک آدم عجیب‌وغریب با پیراهن سبز لیمویی پلی‌استر و سبیل زشت، ریچارد هال را گروگان گرفته زیرا هال و پدرش، از نظر مالی او را به دردسر انداخته‌اند. کیریتسیس قطعه زمینی را در قسمت غربی شهر خریده بود و قصد داشت در آن یک مرکز خرید بسازد. موعد پرداخت وام آن (130 هزار دلار) فرا رسید؛ او نمی‌توانست پرداخت کند، بنابراین مریدین در حال تصرف ملک بود. اما کیریتسیس ادعا می‌کند که هال‌ها می‌دانستند این ملک چقدر باارزش است، و اینکه آن‌ها به طور سیستماتیک تمام فروشندگان احتمالی مرکز خرید را از انجام تجارت با او منصرف کرده‌اند. به گفته کیریتسیس، آن‌ها به طور غیرقانونی جلوی رویای او را گرفتند.

از دیدگاه فیلم، این همان کاری است که شرکت‌های وام مسکن انجام می‌دهند (یعنی شما را به دردسر می‌اندازند). بنابراین کیریتسیس، در حالی که نقشه‌هایش به طور انکارناپذیری دیوانه‌وار است، همچنان کسی است که در گوشه‌ای گیر افتاده و از خشم به این نقطه رسیده است.

هیچ شکی نیست که «سیم مرد مرده» شما را مجذوب خود می‌کند. این حیاتی‌ترین اثر ون سنت در سال‌های اخیر است. فیلم جریان دارد و بخشی از آن به این دلیل است که احساسات و خشم ما را برمی‌انگیزد. با این حال، در حقیقت، کمی شبیه به این است که کسی فیلمی درباره آدم‌ربایی پتی هرست بسازد و اعضای ارتش آزادی‌بخش همزیست (Symbionese Liberation Army) را قهرمان معرفی کند.

اسکرین رنت – جک واترز

فیلم حول محور پرونده واقعی آنتونی جرج کیریتسیس می‌چرخد، یک مشتری کینه‌جو که با ربودن ریچارد، پسر یک کارگزار وام مسکن ثروتمند، از یک شرکت سودجو انتقام می‌گیرد. «سیم مرد مرده» به اندازه برخی از آثار قبلی ون سنت، تأمل‌برانگیز و دارای بار اجتماعی نیست، و لزوما تلاش هم نمی‌کند که چنین باشد.

بیل اسکاشگورد نقش اصلی را بازی می‌کند و به وضوح با این شخصیت اوقات خوشی دارد و بازی او نقطه قوت «سیم مرد مرده» است. نقش او عمق شگفت‌انگیزی دارد، زیرا کیریتسیس مردی مشکل‌دار است که به وضوح در گذشته به او ستم شده، اما اسکاشگورد همچنین موفق می‌شود جنبه طنزآمیز این موقعیت را به نمایش بگذارد.

شاید چشمگیرترین نکته در مورد «سیم مرد مرده» این باشد که چقدر می‌توانست به طرز فجیعی اشتباه پیش برود. ساختن یک فیلم خنده‌دار از یک موقعیت گروگان‌گیری، نیازمند مقدار قابل توجهی دقت و حساسیت است، و «سیم مرد مرده» به وفور از آن برخوردار است.

اگرچه به نظر نمی‌رسد که «سیم مرد مرده» حرفی فراتر از سرگرم کردن تماشاگر و خنداندن آن‌ها داشته باشد، اما تلاش‌ می‌کند که سیاسی و اجتماعی هم باشد. جرم کیریتسیس ذاتا یک جرم سیاسی است؛ او به دنبال انتقام از بانکداران ثروتمندی است که معتقد است از حسن نیت او برای منافع مالی خود سوءاستفاده کرده‌اند. و خیلی زود مشخص می‌شود که «سیم مرد مرده» فقط یک کمدی نیست؛ این داستان مردی است که به آخر خط رسیده، زیرا شکاف اجتماعی قبلا همه چیز را از او گرفته است.

لیتل وایت لایز – لیلا لطیف

فیلم «سیم مرد مرده» گاس ون سنت با دراماتیزه کردن یک حادثه گروگان‌گیری در سال 1977 که توسط تونی کیریتسیس انجام شد، به دوران ضدقهرمانان دهه‌ی 70 میلادی بازمی‌گردد. کیریتسیس، ریچارد هال، کارگزار وام مسکن را که معتقد بود مسئول سلب مالکیت ملکش است، با یک سیم به یک تفنگ ساچمه‌ای وصل کرد تا یک التماس ناامیدانه برای «عدالت» باشد.

مهم‌ترین دلیل برای تماشای این فیلم، بیل اسکاشگورد است که به طور کامل به بی‌ثباتی کیریتسیس تعهد دارد و در عین حال به اندازه کافی جذاب هست تا حمایت‌هایی را که کیریتسیس در طول 63 ساعت رویارویی به دست آورد، توجیه کند. او مردی است که خشمش موجه است، اما هرگز شک نمی‌کنید که تفنگ ساچمه‌ای وی پر است و او تهدیدش برای منفجر کردن سر هال را عملی خواهد کرد.

لحظاتی گذرا از عناصر شاعرانه ون سنت در فیلم وجود دارد، کلوزآپ‌هایی که کمی فراتر از حد طول می‌کشند و سکوت‌های پرتنش. اما با وجود این، «سیم مرد مرده» در نهایت به جای روشن کردن انگیزه‌های کیریتسیس، بیشتر به بازسازی وقایع پرداخته است. در نتیجه، سرگرم‌کننده است، اما در توجیه وجود خود فراتر از سطح داستان، دچار مشکل می‌شود. ون سنت با بازبینی داستانی که زمانی شوک‌آور و عجیب بود، بنای یادبود جذابی برای آن ساخته، اما این بنا توسط ارواح فیلم‌های بهتری تسخیر شده است.

*پی‌نوشت: نام فیلم، «شنود مرد مرده» هم ترجمه شده که با توجه به محتوای قصه اشتباه است. dead man’s wire به دستگاهی اشاره دارد که شخصیت اصلی ساخته تا اسلحه‌اش را با سیم به فرد ربوده‌شده وصل کند.

منبع: screendaily

نوشته نقدها و نمرات فیلم «سیم مرد مرده»؛ بازگشت موفق گاس ون سنت (جشنواره ونیز ۲۰۲۵) اولین بار در دیجی‌کالا مگ. پدیدار شد.