کشف یک جرم آسمانی غول‌پیکر در لبه منظومه شمسی؛ سیاره نهم دوباره رخ نشان داد؟

کشف جرم آسمانی غول‌پیکری در لبه منظومه شمسی می‌تواند درک ما از این منطقه را تغییر دهد. آیا این یافته فرضیه وجود سیاره نهم را تأیید یا رد می‌کند؟

یک تیم از اخترشناسان به کشف جرم آسمانی غول‌پیکری در لبه منظومه شمسی دست یافته‌اند که می‌تواند درک ما از این منطقه را دگرگون کند.

اجرام فرانپتونی (TNO) سیاره‌های کوچکی هستند که در مدارهایی فراتر از نپتون به دور خورشید می‌چرخند. برای دهه‌ها، تصور می‌شد فضای پشت کمربند کویپر تقریباً خالی است. اما یافته‌ی جدید نشان می‌دهد این بخش از منظومه شمسی ممکن است میزبان اجرام ناشناخته‌ی بسیاری باشد. این کشف همچنین می‌تواند فرضیه وجود سیاره نهم را به چالش بکشد.

مشخصات جرم آسمانی جدید 2017 OF201

تیمی کوچک به رهبری سیهائو چنگ (Sihao Cheng) از مؤسسه مطالعات پیشرفته، یک جرم فرانپتونی (TNO) خارق‌العاده به نام 2017 OF201 را در لبه منظومه شمسی ما کشف کرده‌اند. این جرم آن‌قدر بزرگ است که می‌تواند در دسته‌بندی سیاره‌های کوتوله، مانند پلوتو، قرار بگیرد و یکی از دورترین اجرام قابل مشاهده در منظومه شمسی محسوب می‌شود.

این جرم جدید به دو دلیل ویژه است: مدار بسیار افراطی و اندازه بزرگ آن. چنگ توضیح می‌دهد: «اوج مداری این جرم—یعنی دورترین نقطه مدار از خورشید—بیش از ۱۶۰۰ برابر فاصله زمین تا خورشید است.» در همین حال، نزدیک‌ترین نقطه مداری آن به خورشید ۴۴.۵ برابر فاصله زمین تا خورشید است که شباهت زیادی به مدار پلوتو دارد.

تکمیل چنین مدار کشیده‌ای تقریباً ۲۵٬۰۰۰ سال طول می‌کشد که نشان‌دهنده تاریخچه‌ای پیچیده از تعاملات گرانشی است. اریتاس یانگ، از همکاران پروژه، می‌گوید: «این جرم باید برخوردهای نزدیکی با یک سیاره غول‌پیکر را تجربه کرده باشد که باعث پرتاب آن به مداری وسیع شده است.»

پیامدهای کشف؛ آیا سیاره نهم به چالش کشیده شد؟

این کشف پیامدهای مهمی برای درک ما از منظومه شمسی بیرونی دارد. مدار بسیاری از اجرام فرانپتونی افراطی در جهت‌گیری‌های خاصی خوشه‌بندی شده‌اند. این خوشه‌بندی به‌عنوان مدرکی غیرمستقیم برای وجود سیاره‌ای دیگر در منظومه شمسی، معروف به سیاره ایکس یا سیاره نهم، تفسیر شده است که می‌تواند با گرانش خود این اجرام را هدایت کند.

اما جیاشوان لی، یکی دیگر از اعضای تیم، خاطرنشان می‌کند که 2017 OF201 از این الگوی خوشه‌بندی منحرف است. وجود چنین جرمی به عنوان یک استثنا، می‌تواند فرضیه سیاره نهم را به چالش بکشد. محققان قطر 2017 OF201 را حدود ۷۰۰ کیلومتر تخمین می‌زنند که آن را به دومین جرم بزرگ شناخته‌شده در چنین مدار وسیعی تبدیل می‌کند (قطر پلوتو ۲٬۳۷۷ کیلومتر است).

چنگ بیان می‌کند: «2017 OF201 تنها ۱٪ از زمان مداری خود را در فاصله‌ای به ما می‌گذراند که قابل‌تشخیص باشد. وجود همین یک جرم نشان می‌دهد که ممکن است حدود صد جرم دیگر با مدار و اندازه مشابه وجود داشته باشند؛ آن‌ها فقط آن‌قدر دور هستند که اکنون قابل‌شناسایی نیستند.»

• سیارک بنو حتی از منظومه شمسی نیز قدیمی‌تر است؛ ماجرای یک گذشته وحشتناک
• کشف جدید ناسا در سیاره کوتوله سرس: وجود انرژی، آب و شاید حیات
• ۱۰ راز شگفت‌انگیز از منظومه شمسی که از آنها بی‌خبر هستید

این کشف همچنین قدرت علم باز را به نمایش می‌گذارد. داده‌های مورد استفاده از آرشیو تلسکوپ ویکتور ام. بلانکو و تلسکوپ کانادا-فرانسه-هاوایی (CFHT) به دست آمده و در دسترس عموم بوده‌اند. این یعنی اکتشافات بزرگ تنها به کسانی که به بزرگ‌ترین تلسکوپ‌های جهان دسترسی دارند، محدود نمی‌شود.