عوارض واکسن آنفولانزا؛ از علائم شایع تا نکات مهم مراقبتی

واکسن آنفولانزا یکی از مهم‌ترین واکسن‌هایی است که هر ساله میلیون‌ها نفر در سطح جهان آن را تزریق می‌کننده تا به آنفولانزای فصلی مبتلا نشوند. درست است که این واکسن می‌تواند از علائم بیماری پیشگیری کند اما واقعیت ایت است که درست مانند داروهای دیگر ممکن است باعث بروز عوارض جانبی شود. عوارض واکسن آنفولانزا معمولا خفیف و موقتی هستند؛ با این حال آشنایی با آن‌ها به شما کمک می‌کند تا پس از تزریق آن نسبت به واکنش‌های بدنتان آگاه باشید. در این مطلب از دیجی‌کالا مگ، همه‌ی نکات مهم درباره عوارض واکسن آنفولانزا، از شایع‌ترین علائم گرفته تا عوارض در کودکان و زنان باردار را بررسی خواهیم کرد. پس با ما همراه باشید.

‌ برای دیدن خلاصه این مقاله با هوش مصنوعی کلیک کنید!

جدول زمانی معمول عوارض واکسن آنفولانزا

عوارض واکسن آنفولانزا

اکثر مردم عوارض بعد از واکسن آنفولانز را تجربه می‌کنند که البته معمولا بسیار خفیف و کوتاه‌مدت هستند. در واقع مشاهده‌ی هر یک از عوارض جانبی ناشی از تزریق این واکسن نشان‌دهنده‌ی فعال شدن سیستم ایمنی بدن است. همانطور که گفتیم عوارض واکسن آنفولانزا ظرف چند روز برطرف می‌شوند و جای نگرانی ندارند.

درد یا قرمزی محل تزریق

یکی از شایع‌ترین واکنش‌های بدن نسبت به تزریق واکسن آنفولانزا، احساس درد یا مشاهده‌ی قرمزی در محل تزریق است. این وضعیت معمولا ظرف چند ساعت ظاهر شده و تا ۲۴ الی ۴۸ ساعت بعد کاهش پیدا می‌کند. علت اصلی درد در ناحیه‌ی تزریق، واکنش طبیعی سیستم ایمنی بدن به ورود آنتی‌ژن‌های واکسن است که باعث افزایش جریان خون و التهاب موضعی می‌شود. برای کاهش این درد می‌توان از به سراغ استفاده از کمپرس سرد روی بازو یا حرکت ملایم عضلات رفت. مصرف مسکن‌های ساده مثل استامینوفن هم به تسکین ناراحتی کمک می‌کند. این عارضه خفیف به شمار می‌آید و در اغلب افراد بدون نیاز به اقدام خاصی برطرف می‌شود.

تورم و حساسیت در بازو

برخی افراد ممکن است پس از تزریق واکسن متوجه تورم، سنگینی یا حساسیت به لمس بازوی خود شوند. این واکنش هم درست مانند مورد قبلی ناشی از فعال شدن سیستم ایمنی بدن است و طی چند روز به‌طور کامل بهبود پیدا خواهد کرد. احساس ناراحتی این یکی از عوارض واکسن آنفولانزا احتمال دارد با بلند کردن اجسام یا حرکت دادن بازو حتی بیشتر هم شود؛ اما این درد به اندازه‌ای نیست که نتوانید کارهای روزمره‌ی خود را انجام دهید. استفاده از کمپرس سرد یا داروهای ضدالتهابی ساده می‌تواند شدت تورم را کمتر کند. در صورتی‌که این علامت بیش از یک هفته ادامه پیدا کند یا با قرمزی شدید و ترشح همراه شود، باید به منظور احتمال عفونت موضعی به پزشک مراجعه شود.

تب خفیف

تب خفیف یکی دیگر از رایج‌ترین عوارض واکسن آنفولانزا برای کودکان و بزرگسالان است که معمولا در ۲۴ ساعت اول پس از تزریق بروز می‌کند. دمای بدن در این حالت بین ۳۷ تا ۳۸ درجه باقی می‌ماند و نشان‌دهنده‌ی تلاش بدن برای ساخت آنتی‌بادی است. این تب اغلب ظرف ۱ تا ۲ روز برطرف می‌شود و جای نگرانی ندارد. نوشیدن مایعات کافی مانند دمنوش برای آنفولانزا، استراحت و استفاده از داروهای تب‌بر ساده می‌تواند به کنترل این وضعیت کمک کند. تب بالا، یعنی بالای ۳۹ درجه یا طولانی‌مدت به‌ویژه در کودکان و سالمندان، نیازمند بررسی پزشک است تا احتمال عفونت یا واکنش غیرطبیعی مورد بررسی قرار بگیرد.

سردرد و کوفتگی بدن

علاوه بر عوارضی که تا به اینجا گفتیم، سردرد، خستگی و کوفتگی عضلانی از دیگر علائمی هستند که افراد تنها کمی پس از زمان تزریق واکسن آنفولانزا تجربه می‌کنند. این نشانه‌ها مشابه آن چیزی است که در ابتدای یک سرماخوردگی دیده می‌شوند و به دلیل فعال شدن سیستم ایمنی و آزاد شدن مواد شیمیایی التهابی در بدن به وجود می‌آیند. درد و خستگی بدن از آن عوارض خفیفی است که طی 2 الی 3 روز از بین می‌رود. مصرف مایعات کافی، خواب کافی و استفاده از داروهای مسکن ساده مانند بهترین قرص برای سرماخوردگی به کاهش این حالت کمک می‌کند.

واکنش آلرژیک شدید

گاهی وقت‌ها ممکن است یک سری از مردم پس از دریافت واکسن آنفولانزا دچار واکنش آلرژیک شوند. این واکنش‌ها خیلی سریع و تنها چند دقیق یا چند ساعت پس از تزریق بروز پیدا می‌کنند. دقیقا به همین دلیل است که توصیه می‌شود فرد بعد از واکسن دست‌کم ۱۵ تا ۳۰ دقیقه در مرکز درمانی بماند تا در صورت بروز واکنش، اقدامات فوری انجام شود. در صورت مشاهده‌ی هر واکنش آلرژیکی فرد باید خیلی سریع به پزشک مراجعه نماید. علائم هشداردهنده‌ای که باید حواستان به آن‌ها باشد عبارتند از:

• کهیر یا بثورات پوستی گسترده
• تورم صورت، لب‌ها یا زبان
• احساس فشار یا تورم در گلو
• خس‌خس سینه یا مشکل در تنفس
• سرگیجه یا ضعف شدید

سندرم گیلن ‌باره (GBS)

یکی از نادرترین عوارضی که در ارتباط با واکسن آنفولانزا گزارش شده، سندرم گیلن‌ باره است. این بیماری یک اختلال عصبی خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به اعصاب محیطی حمله می‌کند و می‌تواند باعث ضعف، بی‌حسی یا حتی فلج موقت شود. احتمال بروز این عارضه بسیار کم است و طبق مطالعات، تنها چند مورد در هر میلیون دوز واکسن دیده می‌شود. با این حال، اهمیت آن در این است که نیاز به درمان سریع دارد و تاخیر در مراجعه به پزشک می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند. این یعنی نباید منتظر بمانید تا ببینید عوارض واکسن آنفولانزا چند روز بعد اثر می‌کند. علائم اولیه شامل ضعف در پاها، احساس سوزن‌سوزن شدن و دشواری در راه رفتن است. اگرچه ارتباط قطعی بین واکسن و گیلن‌باره هنوز ثابت نشده، اما آگاهی از آن برای تصمیم‌گیری آگاهانه مهم است.

عوارض واکسن آنفولانزا در کودکان

برای این‌که لازم نباشد به سراغ سریع‌ترین راه درمان آنفولانزا در کودکان بروید، بهتر است آن ضرب‌المثل معروف «پیشگیری به از درمان» را جدی بگیرید. این موضوع به‌ویژه برای کودکانی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند یا در محیط‌های پرجمعیت مانند مهدکودک و مدرسه حضور پیدا می‌کنند اهمیت دارد. البته کاملا طبیعی است که نگران عوارض واکسن آنفولانزا باشید و بترسید که کودک شما هم آن‌ها را تجربه کند. خبر خوب این است که بیشتر این عوارض خفیف، کوتاه‌مدت و بی‌خطر هستند، اما آشنایی با آن‌ها می‌تواند اضطراب شما را کاهش دهد و مراقبت از کودک را ساده‌تر کند.

تب و لرز در کودکان

یکی از واکنش‌های شایع در کودکان پس از تزریق واکسن آنفولانزا، تب و لرز است. کودکان به‌ویژه در سنین پایین نسبت به تغییرات سیستم ایمنی حساس‌تر هستند و بدن آن‌ها گاهی با تب بالا به واکسن پاسخ می‌دهد. این تب معمولا ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت کاهش می‌یابد؛ اما در برخی موارد می‌تواند به ۳۹ درجه هم برسد. در چنین شرایطی والدین باید به خنک نگه‌داشتن بدن کودک، دادن مایعات فراوان و استراحت توجه کنند. اگر تب بیش از سه روز طول کشید یا با تشنج همراه شد، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.

علائم گوارشی

واقعیت این است که کودکان بیشتر بزرگسالان عوارض گوارشی ناشی از تزریق واکسن مانند تهوع، استفراغ یا اسهال را تجربه می‌کنند. این وضعیت قرار نیست برای طولانی مدت با کودک شما همراه بماند و طی یک یا دو روز از بین می‌رود. دلیل بروز مشکلات گوارشی هنوز به‌طور کامل روشن نیست، اما به نظر می‌رسد حساسیت دستگاه گوارش کودکان به تغییرات ایمنی در بدن نقش داشته باشد. والدین باید مراقب باشند کودک در این مدت دچار کم‌آبی نشود و در صورت تداوم علائم یا وجود خون در مدفوع، به پزشک مراجعه کنند.

بی‌قراری و تغییرات رفتاری

بسیاری از والدین گزارش می‌دهند که کودکشان بعد از واکسیناسیون برای بیماری آنفولانزا بی‌قرار، خواب‌آلود یا بدخلق می‌شود. این واکنش‌ها به‌دلیل خستگی بدن در زمان فعال شدن سیستم ایمنی بروز پیدا می‌کنند. بی‌قراری می‌تواند چند ساعت تا یک روز ادامه یابد و اغلب بدون نیاز به درمان خاصی برطرف می‌شود. بهترین اقدام در این شرایط فراهم کردن محیطی آرام، خواب کافی و در آغوش گرفتن کودک برای ایجاد حس امنیت است.

واکنش‌های نادر اما مهم

با وجود این‌که بیشتر واکنش‌ها در کودکان خفیف‌اند، والدین همچنان باید نسبت به علائم هشداردهنده هوشیار باشند. واکنش‌های آلرژیک شدید که در بخش‌های قبلی به آن‌ها اشاره کردیم بسیار نادر هستند، اما در صورت مشاهده‌ی هر یک از آن‌ها باید بلافاصله کودک به اورژانس منتقل شود. همچنین اگر کودک بعد از واکسیناسیون دچار ضعف غیرعادی عضلات، بی‌حسی یا مشکلات حرکتی شد، لازم است سریعا تحت بررسی قرار گیرد.

عوارض واکسن آنفولانزا در بارداری

بارداری دوران حساسی است که در آن تغییرات زیادی در بدن مادر اتفاق می‌افتد. سیستم ایمنی در این دوره کمی تضعیف می‌شود تا بدن بتواند جنین را بدون واکنش دفاعی حفظ کند. همین موضوع باعث می‌شود زنان باردار بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های ویروسی مثل آنفولانزا قرار بگیرند. به همین دلیل متخصصان توصیه می‌کنند زنان باردار در فصل پاییز و زمستان واکسن آنفولانزا را دریافت کنند. برای این‌که سلامت مادر و جنین در این دوران حفظ شود باید با عوارض جانبی ناشی از این واکسن آشنا باشید. این علائم را در بخش‌های قبلی بررسی کردیم؛ در زیر مهم‌ترین مواردی که باید به آن‌ها توجه کنید را آورده‌ایم.

• تب خفیف بعد از واکسن طبیعی است و نشانه فعال شدن سیستم ایمنی بدن است.
• تب بالای ۳۸ درجه یا طولانی شدن بیش از ۲۴ ساعت نیازمند پیگیری پزشکی است.
• تب بالا در بارداری می‌تواند جریان خون جفت را تحت تأثیر قرار دهد و برای جنین خطرناک باشد.
• اقدامات کنترلی شامل استراحت، مصرف مایعات کافی و استفاده از تب‌برهای تجویزی پزشک اهمیت زیادی دارد. به یاد داشته باشید که در دوران بارداری مصرف یک سری از داروها به‌طور کامل ممنوع است.
• برخی زنان بعد از واکسن احساس بی‌حالی، کوفتگی و تغییرات خلق را تجربه می‌کنند.
• این علائم ناشی از ترکیب خستگی طبیعی بارداری و فعال شدن سیستم ایمنی است.
• معمولا ظرف 1 الی 2 روز برطرف می‌شود و نیاز به درمان خاص ندارد.
• توصیه می‌شود بعد از تزریق، مادران حداقل ۳۰ دقیقه در مرکز درمانی تحت نظر بمانند.
• در صورت بروز علائم آلرژیک شدید، مراجعه‌ی فوری به اورژانس ضروری است.

منبع: NHS

نوشته عوارض واکسن آنفولانزا؛ از علائم شایع تا نکات مهم مراقبتی اولین بار در دیجی‌کالا مگ. پدیدار شد.