سلاح های چاپ سه بعدی، بسیار خطرناک و غیرقابل رهگیری هستند

افزایش نگران‌کننده استفاده از سلاح های چاپ سه بعدی در اقدامات جنایی و خشونت‌آمیز، جامعه جهانی را با تهدیدی جدید مواجه کرده است.

تیراندازی به برایان تامپسون، مدیرعامل شرکت یونایتدهلث‌کر در دسامبر ۲۰۲۴، بار دیگر توجه جهانیان را به معضل رو به رشد «استفاده از سلاح های چاپ سه بعدی در اقدامات جنایی» جلب کرد. پلیس در تحقیقات خود اعلام کرده که در این حادثه نیز از این نوع سلاح استفاده شده است. این رویداد، تنها نمونه‌ای از افزایش نگران‌کننده جرایم مرتبط با این سلاح‌های دست‌ساز یا نیمه‌دست‌ساز در سال‌های اخیر است.

سلاح چاپ سه بعدی یا «تفنگ‌های اشباح»؟

این اسلحه‌ها که به دلیل دشواری ردیابی، «تفنگ‌های اشباح» نامیده می‌شوند، می‌توانند به طور کامل یا جزئی از پلاستیک یا فلز ساخته شوند. قطعات مورد نیاز برای ساخت آن‌ها به راحتی از طریق چاپگرهای سه‌بعدی موجود در بازار قابل تهیه است. این موضوع نگرانی‌های جدی را در مورد نحوه نظارت و کنترل این سلاح‌ها ایجاد کرده و حتی دیوان عالی آمریکا را بر آن داشته تا قانونی بودن آن‌ها و محدودیت‌های فدرال موجود را مورد بررسی قرار دهد.

اگرچه اولین مورد شناخته شده مرتبط با این نوع سلاح به دستگیری یک فرد در بریتانیا در سال ۲۰۱۳ برمی‌گردد، اما از آن زمان تاکنون، پلیس در سراسر جهان با موارد متعددی از کشف و ضبط این اسلحه‌ها مواجه شده است. آمارها نیز گویای افزایش چشمگیر استفاده از این سلاح‌ها در اقدامات خشونت‌آمیز است.

تعداد دستگیری‌های مرتبط با اسلحه‌های چاپ سه‌بعدی به شدت رو به افزایش است؛ به طوری که در نیمه اول سال ۲۰۲۳، ۱۰۸ مورد دستگیری گزارش شده، در حالی که این رقم در کل سال ۲۰۲۲، تنها ۶۶ مورد بوده است.

گزارش‌های پلیس و رسانه‌ها نشان می‌دهد که اغلب تلاش‌ها برای تهیه یا ساخت این نوع سلاح، با برنامه‌ریزی برای اقدامات خشونت‌آمیز مرتبط بوده است. یکی از مهم‌ترین چالش‌های این اسلحه‌ها، عدم وجود شماره سریال است که ردیابی آنها را برای مجریان قانون بسیار دشوار می‌کند. این ویژگی، آن‌ها را به گزینه‌ای جذاب برای مجرمان تبدیل کرده است، زیرا ارتباط دادن یک اسلحه خاص به یک جرم یا مظنون خاص را تقریبا غیرممکن می‌سازد.

کشورهای مختلف، رویکردهای متفاوتی را برای نظارت بر این سلاح‌ها در پیش گرفته‌اند. در آمریکا، قانون اساسی چالش‌های منحصربه‌فردی را برای نظارت بر این اشباح ایجاد کرده است. در حالی که برای اسلحه‌های گرم معمولی، قانون فدرال الزام می‌کند که قطعه کلیدی بدنه پایینی دارای شماره سریال باشد و خرید آن مستلزم بررسی سوابق و انجام معامله از طریق فروشندگان مجاز است، این محدودیت‌ها در مورد سلاح های چاپ سه‌بعدی به راحتی دور زده می‌شوند.

ایالت‌های مختلف آمریکا نیز تلاش‌هایی برای کنترل این نوع سلاح انجام داده‌اند، اما با توجه به ماهیت فناوری چاپ سه بعدی و سهولت دسترسی به آن، این تلاش‌ها با چالش‌های جدی روبرو هستند.

با وجود پیشرفت فناوری و تلاش قانونگذاران برای انطباق قوانین با این پدیده جدید، مجرمانی که از اسلحه‌های گرم چاپ سه‌بعدی استفاده می‌کنند، همچنان تهدیدی جدی برای امنیت عمومی محسوب می‌شوند و دولت‌ها باید به تلاش خود برای یافتن راه‌حل‌های مؤثر برای کنترل این نوع سلاح ادامه دهند.

در حال حاضر، تهدید جدی و فراگیری از جانب سلاح‌های چاپ سه‌بعدی در ایران گزارش نشده است. با این حال، با پیشرفت روزافزون فناوری چاپ سه‌بعدی و دسترسی آسان‌تر به تجهیزات و دانش فنی آن، این احتمال وجود دارد که در آینده، ساخت و استفاده از این نوع سلاح‌ها در ایران نیز افزایش یابد.

بنابراین، لازم است نهادهای امنیتی و قانونی، تحولات این فناوری را رصد کرده و برای مقابله با تهدیدات احتمالی آن، از جمله وضع قوانین و مقررات مناسب و افزایش آگاهی عمومی، آمادگی لازم را داشته باشند. پیشگیری از وقوع جرم، همواره کم‌هزینه‌تر و مؤثرتر از مقابله با آن پس از وقوع است.