ایران در رتبه‌بندی قدرتمندترین پاسپورت‌های جهان در چه جایگاهی است؟

شاخص گذرنامه هنلی به تازگی لیست به‌روزرسانی‌شده قدرتمندترین پاسپورت‌های جهان را منتشر کرده است. اما جایگاه ایران در این رده‌بندی کجاست؟

شاخص گذرنامه هنلی (The Henley Passport Index) که به عنوان مرجع جهانی معتبری برای رتبه‌بندی گذرنامه‌ها شناخته می‌شود، فرآیند ارزیابی خود را بر مبنای دسترسی دارندگان هر گذرنامه به مقاصد گردشگری بین‌المللی انجام می‌دهد. این دسترسی با تمرکز بر حالاتی که سفر بدون نیاز به اخذ ویزا از پیش تعیین‌شده یا صرفاً با امکان دریافت ویزا هنگام ورود میسر است، محاسبه می‌شود. این داده‌ها به طور مستقیم از انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوایی (IATA) که به عنوان بزرگترین و موثق‌ترین پایگاه داده اطلاعاتی در سطح جهان در زمینه مسیرها، قوانین و مقررات سفر هوایی فعال است استخراج می‌گردد.

شاخص گذرنامه هنلی به صورت دوره‌ای و مستمر، به‌روزرسانی‌های جدید خود را از قدرتمندترین پاسپورت‌های دنیا منتشر می‌نماید، اما در جدیدترین فهرست منتشرشده، جایگاه گذرنامه کشورهای برتر تغییرات قابل توجهی داشته و همچنین ایران نیز در سطوح پایین‌تری از این رده‌بندی قرار گرفته است.

قدرتمندترین پاسپورت‌های جهان در سال 2025

گزارش جدید منتشر شده از سوی شاخص گذرنامه هنلی که به عنوان استاندارد جهانی برای اندازه‌گیری قدرت آزادی سفر شناخته می‌شود، نشان‌دهنده تغییرات اساسی در رتبه‌بندی قدرتمندترین پاسپورت‌های جهان است. بر اساس این گزارش، برای اولین بار طی دو دهه اخیر ایالات متحده آمریکا از میان ۱۰ گذرنامه قدرتمند جهان خارج شده و سقوط قابل توجهی را تجربه کرده است. ارزش گذرنامه آمریکا با تنزل پنج پله‌ای نسبت به سال گذشته، در جایگاه دوازدهم قرار گرفته و با گذرنامه مالزی هم‌رده شده است. سال گذشته، گذرنامه آمریکا هفتمین پاسپورت قدرتمند جهان محسوب می‌شد، اما در ماه ژوئیه سال جاری میلادی به رتبه دهم سقوط کرد و اکنون با دسترسی به ۱۸۰ مقصد گردشگری به رتبه دوازدهم رسیده است. لازم به ذکر است که این کشور تنها یک دهه پیش جایگاه نخست این فهرست را در اختیار داشت.

دکتر کریستین اچ. کائلین (Christian H. Kaelin)، رئیس مؤسسه هنلی و شرکا در تشریح این عقب‌نشینی تأکید کرد که کاهش قدرت گذرنامه آمریکا صرفاً یک جابه‌جایی رتبه‌ای نیست، بلکه نشان‌دهنده یک تغییر بنیادین در فلسفه سیاست خارجی و تحرک جهانی است. او تصریح کرد کشورهایی که سیاست‌های مبتنی بر همکاری و گشایش مرزی را اتخاذ می‌کنند، به‌طور مداوم در حال پیشرفت هستند. در حالی که کشورهایی که به اتکای امتیازات ژئوپلیتیکی گذشته خود اصرار می‌ورزند، به‌تدریج عقب می‌مانند.

• ثبت نام لاتاری آمریکا پولی شد
• عربستان بزرگترین فرودگاه جهان را در ریاض می‌سازد
• بزرگترین اقتصاد گردشگری جهان در اختیار این کشورها است
• دریافت اقامت کانادا با روش استارتاپ کانادا؛ از رویا تا واقعیت

در سطح جهانی، کشورهای آسیایی موفق شده‌اند رتبه‌های برتر این شاخص را به خود اختصاص دهند، که نشانگر تقویت نفوذ و ارتباطات بین‌المللی آن‌هاست. گذرنامه سنگاپور با تأمین دسترسی بدون نیاز به ویزا یا با تسهیلات فرودگاهی برای ۱۹۳ مقصد گردشگری، در جایگاه نخست قرار دارد. کره جنوبی با ۱۹۰ مقصد، در رتبه دوم، و ژاپن با ۱۸۹ مقصد گردشگری بدون نیاز به ویزا، رتبه سوم این فهرست را از آن خود کرده‌اند.

در خصوص جایگاه ایران، جدیدترین گزارش‌ها نشان می‌دهد گذرنامه ایران با فراهم کردن دسترسی به ۴۱ مقصد گردشگری، در رتبه ۹۸ قدرتمندترین پاسپورت‌های جهان قرار گرفته است و با کشورهایی نظیر سریلانکا و سودان هم‌سطح است. در انتهای این فهرست و با کمترین میزان دسترسی جهانی، کشورهایی با مشکلات سیاسی و بی‌ثباتی داخلی قرار دارند.

در رتبه ۹۹، اریتره، لیبی و فلسطین با ۳۹ مقصد، در رتبه ۱۰۰، بنگلادش و کره شمالی با ۳۸ مقصد، در رتبه ۱۰۱، نپال با ۳۶ مقصد، در رتبه ۱۰۲، سومالی با ۳۳ مقصد، در رتبه ۱۰۳، پاکستان و یمن با ۳۱ مقصد، در رتبه ۱۰۴، عراق با ۲۹ مقصد و در رتبه ۱۰۵، سوریه با ۲۶ مقصد گردشگری قرار دارند. در نهایت کشور افغانستان با دسترسی به تنها ۲۴ مقصد گردشگری بدون نیاز به ویزا یا با تسهیلات فرودگاهی، در انتهای این فهرست یعنی رتبه ۱۰۶ جای گرفته است.