مزایا و معایب تلفن همراه برای دانش‌آموزان؛ اثر حضور موبایل در مدرسه و خانه

امروز کمتر کسی را می‌بینیم که گوشی تلفن همراه نداشته باشد؛ فرقی هم نمی‌کند پیر باشد یا جوان. وقتی هم که از سر عادت گوشی‌ پیشمان نیست، انگار یک چیز کم داریم. لابد چون موبایل در دنیای امروز نقشی فراتر از یک وسیله ارتباطی ساده پیدا کرده و به ابزاری همه‌کاره و به اصطلاح آچار فرانسه تبدیل شده رسما روی همه چیز مثل یادگیری، ارتباطات و حتی سبک زندگی دانش‌آموزان تأثیر مستقیم می‌گذارد. از یک طرف، دنیایی از فرصت‌ها را برای رشد و یادگیری ایجاد می‌کند و از طرف دیگر، نگرانی‌های زیادی درباره تأثیرات منفی آن‌ بر تمرکز و سلامت دانش‌آموزان وجود دارد. در ادامه مزایا، معایب و راهکارهای استفاده درست از تلفن همراه را بررسی می‌کنیم.

مزایای تلفن همراه برای دانش‌آموزان

به نظر ما اولین مزیت تلفن همراه دسترسی آسان به دنیایی از اطلاعات است. حتما یادتان هست که وقتی خودمان دانش‌آموز بودیم و گوشی نداشتیم. مجبور بودیم برای یک تحقیق کلاسی ساده ساعت‌ها در کتابخانه وقت بگذاریم. اما دانش‌آموزان الان فقط با چند جست‌وجوی ساده می‌توانند به مقالات علمی، ویدئوهای آموزشی و حتی دوره‌های آنلاین دسترسی پیدا کنند. این دسترسی سریع باعث می‌شود دانش‌آموز حس کند که یادگیری یک مسیر پویا و جذاب است، نه فعالیتی خشک و محدود.

ارتباط با معلمان و همکلاسی‌ها هم یکی از مهم‌ترین دستاوردهای موبایل است. دانش‌آموزان می‌توانند گروه‌های درسی درست کنند، تکالیف را با هم مرور و حتی مشکلات درسی خود را با معلم در میان بگذارند. اگر خاطرتان باشد این موضوع در دوران کرونا ارزش خودش را خیلی خوب به ما نشان داد.

نکته مهم دیگر یادگیری مهارت‌های دیجیتال است. دنیای امروز به سمت دیجیتالی شدن پیش می‌رود و کسی که نتواند با ابزارهای فناوری کار کند، عملاً از بسیاری فرصت‌ها جا می‌ماند. دانش‌آموزانی که از موبایل به‌درستی استفاده می‌کنند، به مرور مهارت‌هایی مثل جست‌وجوی حرفه‌ای، مدیریت فایل، استفاده از اپلیکیشن‌های کاربردی و حتی امنیت دیجیتال را یاد می‌گیرند و این مهارت‌ها در آینده‌ی تحصیلی و شغلی آن‌ها سرمایه‌ای ارزشمند خواهد بود.

از زاویه‌ای دیگر، تلفن همراه به والدین هم کمک می‌کند تا بیشتر در جریان زندگی فرزندشان باشند. زمان ما که موبایل نبود، وقتی فقط 5 دقیقه دیر می‌رسیدیم، مادرمان نگران می‌شد. اما الان وقتی یک دانش‌آموز در مسیر مدرسه یا کلاس‌های فوق برنامه است، خیلی راحت می‌تواند با خانواده خودش تماس بگیرد و پیام بدهد.

معایب تلفن همراه برای دانش‌آموزان از نگاه رقبا

درست است که موبایل می‌تواند فرصت‌های زیادی برای رشد و یادگیری فراهم کند، اما روی دیگر سکه هم وجود دارد. استفاده بی‌رویه یا بدون نظارت از تلفن همراه خیلی از والدین را عاصی کرده است. مثلا یکی از بزرگ‌ترین مشکلات، حواس‌پرتی است. وقتی دانش‌آموز وسط درس‌خواندن یا حتی در کلاس مشغول بررسی پیام‌ها یا شبکه‌های اجتماعی باشد، تمرکز او به‌شدت افت می‌کند. مغز برای یادگیری نیاز به تمرکز دارد و هر بار که حواس به صفحه گوشی پرت می‌شود، بازگشت به حالت قبلی زمان می‌برد. همین موضوع به‌تدریج باعث می‌شود کیفیت یادگیری پایین بیاید.

از طرفی، وابستگی شدید به گوشی هیچ فرقی با اعتیاد ندارد. به گفته پدر و مادرها خیلی از نوجوانان بدون آن‌که متوجه باشند، ساعت‌ها وقت خود را صرف گشت‌وگذار در شبکه‌های اجتماعی یا بازی‌های موبایلی می‌کنند. این نوع وابستگی نه تنها وقت ارزشمند آن‌ها را می‌گیرد، بلکه روی روابط خانوادگی و حتی خوابشان هم اثر منفی دارد.

تلفن همراه می‌تواند بر تعاملات اجتماعی حضوری هم اثر منفی بگذارد. نوجوانی سنی است که ارتباطات انسانی و دوستی‌ها اهمیت زیادی دارند. اما وقتی گفتگوها بیشتر در قالب چت شکل بگیرد، دانش‌آموزان فرصت کافی برای تمرین مهارت‌های ارتباطی رودررو را از دست می‌دهند. البته فقط همین نیست. کاهش علاقه به مطالعه منابع سنتی و افت تحصیلی هم از پیامدهای استفاده افراطی از موبایل است. دانش‌آموزانی که بیشتر وقت خود را چرخیدن در صفحات کوچک گوشی می‌کنند، کمتر حوصله کتاب‌خواندن یا یادداشت‌برداری دارند.

یکی دیگر از دغدغه‌های مهم و البته بسیار به‌جا، مواجهه با محتواهای ناسالم است. فضای مجازی پر از موقعیت‌هایی است که می‌تواند نوجوان را تحت فشار قرار دهد. آزار و اذیت‌های مجازی یا دسترسی به مطالب نامناسب، اگر بدون نظارت باقی بماند، اثرات عمیقی بر روحیه و شخصیت نوجوان خواهد گذاشت.

از جنبه جسمی هم نباید غافل شد. قتی فرزندتان ساعت‌ها به صفحه نمایش نگاه می‌کند، چشم‌هایش خسته می‌شوند و ممکن است در آینده دچار مشکلات بینایی شود. نشستن طولانی‌مدت در وضعیت‌های نامناسب هم می‌تواند به ستون فقرات فشار بیاورد و باعث درد و خستگی شود.

راهکارهای مدیریت استفاده صحیح از تلفن همراه در مدرسه و خانه

وقتی درباره معایب موبایل صحبت می‌کنیم، شاید بعضی‌ها تصور کنند تنها راه‌حل این است که گوشی را کاملاً از زندگی دانش‌آموز حذف کنیم. اما چنین کاری نه شدنی است و نه منطقی. تلفن همراه حالا بخشی از دنیای دانش‌آموزان شده و حذف کامل آن فقط باعث ایجاد مقاومت و حتی پنهان‌کاری می‌شود. به جای آن‌که موبایل را دشمن آموزش بدانیم، می‌توانیم از آن برای تقویت فرآیند یادگیری استفاده کنیم.

اولین قدم، تعیین قوانین مشخص برای استفاده از تلفن همراه است. مثلاً شما می‌توانید با فرزند خود توافق کنید که در زمان‌های مشخصی مثل موقع شام یا قبل از خواب، گوشی را کنار بگذارد. در کنار قوانین، آموزش فرهنگ استفاده صحیح هم اهمیت زیادی دارد. دانش‌آموزان باید یاد بگیرند که موبایل فقط وسیله‌ای برای سرگرمی نیست، بلکه می‌تواند ابزاری برای یادگیری و رشد فردی هم باشد. وقتی درباره مسئولیت‌های فضای مجازی و خطرات احتمالی آن صحبت کنیم، نوجوانان آگاه‌تر می‌شوند و می‌توانند انتخاب‌های بهتری داشته باشند.

عامل کمک‌کننده بعدی، نظارت والدین و همکاری با معلمان است. البته این نظارت نباید به معنای کنترل سخت‌گیرانه و سرک کشیدن دائمی به گوشی باشد، بلکه بیشتر باید بر پایه اعتماد و گفت‌وگو شکل بگیرد.

تشویق به فعالیت‌های گروهی و حضوری هم بسیار مهم است. وقتی دانش‌آموزان فرصت پیدا کنند که در جمع‌های دوستانه، باشگاه‌های ورزشی یا فعالیت‌های هنری شرکت کنند، طبیعی است که زمان کمتری را صرف گوشی خواهند کرد. تجربه تعامل واقعی، لذتی دارد که هیچ صفحه‌نمایشی نمی‌تواند جایگزین آن شود. خانواده‌ها می‌توانند با برنامه‌ریزی آخر هفته‌ها یا سفرهای کوتاه، فضایی ایجاد کنند که موبایل تنها یک وسیله کمکی باشد، نه محور اصلی زندگی.

جدول مقایسه مزایا و معایب تلفن همراه برای دانش‌آموزان

نکات مهم هنگام خرید یا اجازه استفاده از تلفن همراه برای دانش‌آموزان

قبل از آن‌که تصمیم بگیرید برای فرزندتان موبایل بخرید، بهتر است به چند نکته اساسی توجه کنید. اولین موضوع سن و میزان بلوغ اوست. اگر فرزندتان در مقطع دبستان باشد، هنوز توانایی مدیریت مسئولیت‌های موبایل را ندارد. اما وقتی وارد دوران دبیرستان می‌شود، با کمی آموزش درست می‌تواند استفاده آگاهانه‌تری از گوشی داشته باشد.

انتخاب مدل گوشی هم اهمیت زیادی دارد. شما لازم نیست حتماً سراغ گوشی‌های گران‌قیمت و پر از امکانات بروید. یک مدل ساده که فقط قابلیت تماس، پیام‌رسانی و نصب چند اپلیکیشن آموزشی را داشته باشد، برای شروع بهترین انتخاب است.

یادتان باشد گفت‌وگو درباره خطرات و مسئولیت‌های فردی خیلی کمک‌کننده است. اگر شما با زبانی ساده و دوستانه برای فرزندتان توضیح بدهید که داشتن موبایل تنها یک امتیاز نیست، بلکه مسئولیت‌هایی هم دارد، احتمال بیشتری دارد با دقت و احتیاط رفتار کند.

جمع‌بندی

همان‌طور که گفتیم، تلفن همراه دنیایی از فرصت‌ها را به روی دانش‌آموزان باز می‌کند، اما اگر استفاده از آن مدیریت نشود، می‌تواند به چاله‌ای عمیق برای تمرکز، سلامت جسم و روان و حتی روابط اجتماعی آن‌ها تبدیل شود. از طرفی مدیریت استفاده از تلفن همراه بیشتر از آن‌که به ممنوعیت‌های سخت‌گیرانه وابسته باشد، به ایجاد تعادل نیاز دارد. اگر دانش‌آموز بداند موبایل می‌تواند هم وسیله‌ای برای یادگیری باشد و هم زمانی برای تفریح، راحت‌تر می‌تواند مرزهای سالم استفاده از آن را رعایت کند.

منبع: دیجی‌کالا مگ

نوشته مزایا و معایب تلفن همراه برای دانش‌آموزان؛ اثر حضور موبایل در مدرسه و خانه اولین بار در دیجی‌کالا مگ. پدیدار شد.