دلیل توقف تولید هواپیمای باری نظامی C-17 گلوب مستر 3 توسط بوئینگ

بوئینگ مدتی پیش تولید هواپیمای باری نظامی C-17 گلوب مستر 3 را برای همیشه متوقف کرد. علت این تصمیم ناگهانی چه بود و آیا امیدی به احیا هست؟

با توجه به سابقه طولانی شرکت بوئینگ در صنعت هوانوردی، عجیب نیست که این شرکت در طول سال‌های متمادی، تغییرات زیادی در ناوگان خود تجربه کرده باشد. با پیشرفت این صنعت بزرگ، طبیعی است که هواپیماهای قدیمی با مدل‌های پیشرفته‌تر و کارآمدتر جایگزین شوند، به‌ ویژه زمانی که نگهداری آن‌ها دیگر از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه نباشد یا با نیازهای مأموریتی فعلی سازگاری نداشته باشند.

در میان بسیاری از هواپیماهای شاخص بوئینگ که تولید آن‌ها متوقف شده، می‌توان به C-17 گلوب‌ مستر 3 اشاره کرد. این هواپیما در ابتدا برای نیروی هوایی ایالات متحده طراحی شده بود، اما بوئینگ پس از دو دهه خدمت صادقانه و موفق، به دلیل کاهش بودجه و کمبود تقاضا، با C-17 گلوب‌ مستر 3 خداحافظی کرد.

دلیل توقف تولید هواپیمای باری نظامی C-17 گلوب مستر 3 چه بود؟

اگرچه C-17 گلوب‌ مستر 3 اولین پرواز خود را در سال 1991 میلادی انجام داد، اما چهار سال طول کشید تا اولین اسکادران این هواپیما به مرحله عملیاتی برسد. این هواپیما به‌ عنوان پرنده‌ای فوق‌ العاده و چندمنظوره شهرت یافته و در انجام طیف گسترده‌ای از مأموریت‌های حمل‌ونقل نیرو، محموله و امدادی نقش داشته است.

یکی از دلایل موفقیت و شهرت این هواپیما، قابلیت فرود آن در باندهای کوتاه است؛ طوری‌ که می‌تواند در باندی به طول 3000 فوت فرود بیاید و در عین حال بارهای سنگین را جابه‌جا کند. بوئینگ اعلام کرده است که ظرفیت حمل این هواپیما در تخلیه‌های متوالی می‌تواند تا 110 هزار پوند برسد. C-17 گلوب‌ مستر 3 نیروی محرکه خود را از چهار موتور توربوفن F117-PW-100 ساخت شرکت پرت اند ویتنی می‌گیرد. این هواپیما نه‌ تنها بیش از 290 تُن حداکثر وزن برخاست دارد، بلکه هر یک از موتورها توان رانشی معادل 40440 پوند تولید می‌کنند.

• بزرگترین هواپیمای نظامی که تاکنون ساخته شده می‌تواند جنگنده‌ها و هلیکوپترها را حمل کند
• تفاوت بنزین هواپیما با خودرو؛ چرا موتورهای هوایی همچنان به اکتان بالا و سرب نیاز دارند؟

توقف تولید C-17 گلوب مستر 3 به علت کمبود تقاضا

دو ویژگی اساسی قابلیت نگهداری و تعمیر مناسب برای بوئینگ کافی نبود تا تولید C-17 گلوب‌ مستر 3 را ادامه دهد. شرکت بوئینگ دقیقا همان بلایی را بر سر این هواپیمای باری نظامی آورد که پیش از این روی بوئینگ 747 امتحان کرده بود. این کمپانی در سال 2013 اعلام کرد که قصد دارد تولید C-17 را به علت کمبود تقاضا متوقف کند. براساس اعلام بوئینگ در زمان نگارش این گزارش، 275 فروند C-17 همچنان فعال هستند و 80 درصد از آن‌ها در خدمت نیروی هوایی ایالات متحده قرار دارند.

به گفته مدیر اجرایی بوئینگ در جریان نمایشگاه جهانی دفاع 2024، C-17 محصولی است که نام آن همچنان بر سر زبان‌هاست. به اعتقاد ایشان، راه اندازی مجدد خط تولید این هواپیمای باری نظامی بسیار هزینه‌بر خواهد بود.

علاوه بر این، به نظر می‌رسد جانشین این هواپیما هیچ مشکلی برای برخاست از باند پرواز نداشته باشد. در یک مصاحبه جدید، معاون توسعه بازرگانی بین‌ المللی بخش دفاع، فضا و امنیت بوئینگ، وینس لاگزدن تأکید کرده است که هواپیمای گشت دریایی Boeing P-8A Poseidon می‌تواند جایگزین C-17 شود. در فوریه سال گذشته، وزارت دفاع ایالات متحده قراردادی به ارزش 3.4 میلیارد دلار برای ساخت 17 فروند هواپیمای P-8A منعقد کرد که قرار است به اتاوا، کانادا و برلین، تحویل داده شوند.

بیشتر بخوانید

• هواپیماهای بوئینگ به طور متوسط چند سال در خدمت باقی می‌مانند؟
• آیا پکن مقصر سقوط مرموز دو هواپیمای آمریکا در دریای چین جنوبی است؟

دوران پرآشوب بوئینگ

علاوه بر تأمین هواپیماهای باری نظامی، بوئینگ به‌ خاطر هواپیماهای تجاری خود نیز شناخته می‌شود. در سال‌های اخیر، بوئینگ در کانون جنجال‌های متعددی قرار گرفته که از جمله آن‌ها می‌توان به حادثه ناگواری که اوایل سال جاری برای یکی از هواپیماهای 737 Max رخ داد اشاره کرد. (درب اضطراری هواپیما وسط پرواز باز شده بود) همچنین در ژانویه 2024، مسافران پرواز Alaska Airlines تجربه‌ای کابوس‌وار داشتند، به گونه‌ای که درب هواپیما از لولاهای خود جدا شد و در نهایت در یک منطقه مسکونی در اورگان سقوط کرد.

خوشبختانه حادثه پرواز Alaska Airlines تلفات جانی نداشت، اما بوئینگ همواره خوش شانس نبوده است. در سال 2018، سقوط هواپیمای Lion Air در اندونزی منجر به مرگ 189 نفر شد و چند ماه بعد، حادثه پرواز Ethiopian Airlines رخ داد که در شش دقیقه ابتدایی پرواز با سقوط باعث فوت بیش از 150 نفر از مسافران گردید. توافق عدم تعقیب قضایی که شرکت بوئینگ با وزارت دادگستری ایالات متحده پس از این حوادث به امضا رساند با واکنش‌ها و جنجال‌هایی همراه شد.

بیشتر بخوانید

• هواپیمای بومی «سیمرغ» بعد از ۱۵ سال راهی ناوگان پروازی ایران شد
• اینها زیباترین هواپیماهای جنگ جهانی دوم هستند + عکس

احتمال احیا مجدد C-17 گلوب مستر 3

عده‌ای همچنان امیدوارند که گلوب مستر 3 دوباره احیا شود و این امیدواری ممکن است به حقیقت بپیوندد. در ژوئن 2025، بوئینگ در جریان نمایشگاه هوایی پاریس به مذاکراتی درباره از سرگیری تولید C-17 اشاره کرد و افزایش تقاضا در اروپا را دلیل آن برشمرد. همچنبن معاون و مدیر کل Boeing Global Services-Government در بیانیه‌ای اعلام کرد:

این اقدامی بسیار فوق‌العاده است، اما با توجه به کاربرد گسترده این هواپیما، این موضوع چیزی است که ما در حال حاضر با یک کشور خاص که امکان انجام آن را مطرح کرده، در حال بررسی آن هستیم.

وقتی صحبت از احیای خطوط تولید برخی هواپیماهای نظامی می‌شود، باید به سابقه طولانی آن اشاره کرد. به هر حال، چنین اتفاقاتی پیش‌ از این در قالب‌های مختلف رخ داده است، چه برای نگهداری ناوگان موجود، چه برای صادرات به خارج یا مدرن‌سازی.

در گذشته نیز نمونه‌ای از نوسازی و مدرنیزه کردن هواپیماهای باربری سنگین برای نیازهای نیروی هوایی ایالات متحده وجود داشته که از جمله آن می‌توان به C-5 Galaxy شرکت لاکهید مارتین اشاره کرد. این هواپیما که در حال حاضر به‌ عنوان بزرگ‌ترین هواپیمای موجود در ناوگان آمریکا شناخته می‌شود، تحت عنوان C-5M Super Galaxy نه تنها موتورهایش ارتقا یافته، بلکه سیستم‌های ارتباطی و ایمنی آن نیز بهبود یافته‌اند.

زمان مشخص خواهد کرد که آیا C-17 نیز مسیر مشابهی را طی خواهد کرد یا خیر، اما در حالی که خریدار مشخصی برای C-17 احیاشده هنوز تأیید نشده است، می‌دانیم که نیروی هوایی ایالات متحده تصمیم گرفته مسیر متفاوتی را دنبال کند.

بیشتر بخوانید

• روش خنده‌دار بعضی خلبان‌ها برای سلام کردن به هواپیماهای دیگر در آسمان
• ایرباس A380؛ بزرگترین هواپیمای مسافربری جهان با ظرفیت 850 مسافر

هواپیماهای نسل آینده نیروی هوایی ایالات متحده در حال ساخت هستند

در سپتامبر سال جاری، نشریه The War Zon گزارش داد که نیروی هوایی آمریکا به‌ جای مدرن‌سازی ناوگان موجود، تصمیم گرفته است برنامه‌هایی برای ساخت یک هواپیمای کاملا جدید و نسل بعدی تدوین کند. همچنین در جریان کنفرانس هوا، فضا و سایبر 2025، ژنرال جان لامونتین اعلام کرد که نیروی هوایی در حال توسعه پلتفرمی با نام Next Generation Airlift (NGAL) است.

تا زمان نگارش این گزارش، جز توضیحات کلی مثل افزایش سرعت و انعطاف پذیری، جزئیات مشخصی درباره نیازهای جدید نیروی هوایی منتشر نشده است. با این حال، آنچه می‌دانیم این است که هدف از توسعه این هواپیمای جدید، فراتر رفتن از عملکرد دو هواپیمای باربری سنگین متوقف‌ شده، یعنی C-17 Globemaster III و C-5M Galaxy خواهد بود.

از آنجا که نیروی هوایی ایالات متحده اعلام کرده که این پروژه قرار است در اواسط دهه 2040 آغاز شود، هنوز مشخص نیست روند اجرای آن دقیقا چگونه پیش خواهد رفت. در گذشته نمونه‌های قابل توجهی از توقف برنامه‌های تولید پس از مرحله آزمایشی اولیه وجود داشته است؛ برای مثال، برنامه Future Attack Reconnaissance Aircraft (FARA) ارتش ایالات متحده که تلاش‌هایش برای توسعه بالگردهای تهاجمی با شکست مواجه شد.

با این حال، با توجه به حضور اخیر این طرح در نمایشگاه هوایی پاریس 2025، هنوز احتمال آن وجود دارد که این تلاش‌ها بی‌نتیجه نماند. علاوه بر این، تاکنون تولیدکننده مشخصی برای این هواپیمای جدید معرفی نشده است. با دانستن این موضوع، باید گفت که هنوز باید بیش از یک دهه دیگر منتظر بمانیم تا بتوانیم این هواپیمای جدید را با چشمان خود در آسمان ببینیم.

بیشتر بخوانید

• اوکراین هواپیماهای فوق‌سبک تجاری را به پهپادهای تهاجمی دوربرد تبدیل می‌کند!
• هواپیمای هیبریدی جدید چین با سرعت ۳۸۰ کیلومتر و توان حمل ۶۰۰ کیلوگرم بار معرفی شد