سالم‌ترین ظروف برای پخت و پز؛ معرفی گزینه‌های ایمن و بدون مواد مضر

هر روز، چه بخواهیم چه نه، بخشی از زندگی‌مان را در آشپزخانه می‌گذرانیم. خیلی از ما فکر سلامت غذا هستیم و به همین خاطر بهترین مواد اولیه را تهیه می‌کنیم اما آیا تا به حال فکر کرده‌اید که ظرفی که در آن غذا می‌پزیم، به‌اندازه مواد اولیه مهم است؟ شما را نمی‌دانم اما خودم موقع خرید ظروف بیشتر به زیبایی، برند یا قیمت توجه می‌کردم و عامل اصلی، یعنی سلامت و ایمنی ظرف را نادیده می‌گرفتم. تا اینکه یک جا خواندم سلامت ظرف هم به اندازه سلامت آبی که مصرف می‌کنیم، مهم است. در این مطلب می‌خواهیم این موضوع را به طور کامل برای شما باز کنیم.

اهمیت انتخاب ظروف سالم برای پخت‌وپز

همه ما تلاش می‌کنیم سبک زندگی سالم‌تری داشته باشیم. غذاهای ارگانیک می‌خریم، مصرف فست‌فود را کاهش می‌دهیم، به ورزش اهمیت می‌دهیم. اما اگر در نهایت غذای سالممان را در ظرفی بپزیم که به‌مرور مواد مضر آزاد می‌کند، عملاً زحماتمان بی‌نتیجه خواهد بود.  مواد غذایی در هنگام پخت در معرض حرارت بالا قرار می‌گیرند. در این شرایط، سطح ظرف می‌تواند با غذا واکنش دهد یا ترکیباتی آزاد کند که به داخل غذا راه پیدا کنند. این موضوع فقط یک فرضیه یا شایعه نیست؛ تحقیقات علمی بارها نشان داده‌اند که برخی فلزات و ترکیبات شیمیایی می‌توانند در شرایط خاص به غذا منتقل شوند.

شاید فکر کنید این مقدار مواد وارد شده به غذا خیلی ناچیز است و مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما تماس مداوم و طولانی‌مدت با مواد مضر، آرام و بی‌صدا اثر خودش را می‌گذارد. درست مثل قطره آبی که پیوسته روی سنگ می‌چکد و بعد از مدتی جای عمیقی ایجاد می‌کند. بیماری‌های مزمن، از پوکی استخوان گرفته تا مشکلات گوارشی و حتی افزایش ریسک برخی سرطان‌ها، می‌توانند با انتخاب ظرف نامناسب تشدید شوند.  گذشته از بحث مواد مضر، باید به این نکته هم توجه کرد که بعضی ظروف می‌توانند ارزش غذایی مواد را حفظ یا حتی آن را از بین ببرند.

تا اینجای کار احتمالا ذهن شما سمت ظروف سالم‌تر مثل استیل یا پیرکس رفته است و قطعا به قیمت هم فکر می‌کنید. اما خوب خرید ظروف سالمتر بیشتر شبیه یک سرمایه‌گذاری بلندمدت است. ظروف سالم عمر طولانی‌تری دارند، نیاز به تعویض ندارند و مهم‌تر از همه، از هزینه‌های درمانی احتمالی در آینده جلوگیری می‌کنند. به عبارتی، پولی که امروز برای یک ظرف باکیفیت می‌دهیم، در حقیقت سرمایه‌گذاری روی سلامت بدن خود و عزیزانمان است.

معرفی انواع ظروف رایج و بررسی سلامت آن‌ها

قبل از حکم بهترین ظرف را صادر کنیم، بد نیست اول همه ظروف را بشناسیم.

ظروف استیل ضدزنگ

استیل ضدزنگ در خانه همه پیدا می‌شود. از نظر ایمنی غذایی، استیل تقریبا خنثی عمل می‌کند و با مواد غذایی واکنش نمی‌دهد. البته استیل رسانای ضعیفی برای حرارت است و به همین دلیل بیشتر تولیدکنندگان در کف ظروف استیل از لایه‌های آلومینیوم یا مس استفاده می‌کنند تا انتقال حرارت بهتر انجام شود. تنها نکته‌ای که باید در نظر داشت این است که در پخت‌وپز با استیل، احتمال چسبیدن غذا وجود دارد، مخصوصاً اگر حرارت بالا یا روغن کم استفاده شود.

ظروف چدن

چدن از آن دسته ظروفی است که هم حس اصالت دارد و هم حس جدید بودن. سنگینی و ضخامت بالای چدن باعث می‌شود حرارت به‌طور یکنواخت در سطح ظرف پخش شود و غذا به آرامی بپزد. از طرفی ظروف چدنی بسیار بادوام هستند و در صورت مراقبت درست  سال‌ها دوام بیاورند. اما وزن زیاد و احتمال آزادسازی آهن در ظروف بدون لعاب، جزو چالش‌های آن‌هاست. به همین دلیل برای افرادی که دچار تجمع بیش‌ازحد آهن در بدن هستند، استفاده مداوم از چدن توصیه نمی‌شود.

ظروف سفالی و سرامیکی

سفال و سرامیک قدیمی‌ترین گزینه‌های بشر برای پخت غذا بوده‌اند. این ظروف با لعاب‌های زیبا و رنگی عرضه می‌شوند و ظاهر سنتی‌شان دل بسیاری را می‌برد. پخت غذا در سفال و سرامیک راحت است و و هیچ واکنش شیمیایی خاصی بین ظرف و مواد غذایی رخ نمی‌دهد. با این حال، مشکل اصلی این ظروف شکنندگی بالای آن‌ها و احتمال لب‌پریدگی لعاب است. اما اگر لعاب مورد استفاده حاوی فلزات سنگین مانند سرب باشد، خطر جدی برای سلامت خواهند داشت.

ظروف شیشه‌ای و پیرکس

شیشه و پیرکس خیلی سالم هستند و دلیل آن هم ساده است: شیشه خنثی است و با مواد غذایی هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد. این ویژگی باعث می‌شود طعم و ارزش غذایی مواد دست‌نخورده باقی بماند. البته این ظروف در برابر شوک حرارتی حساس هستند و اگر دمای آن‌ها ناگهان تغییر کند، احتمال شکستن وجود دارد. به همین دلیل ظروف شیشه‌ای بیشتر برای استفاده در فر یا مایکروویو مناسب هستند و نباید مستقیم روی شعله گاز قرار بگیرند.

ظروف مسی

ظروف مسی هم در خانه همه‌ی ما و مخصوصا مادربزرگ‌ها وجود دارند. این ظروف انتقال حرارت فوق‌العاده‌ای دارند و به همین دلیل غذا در آن‌ها یکنواخت و سریع می‌پزد. بعضی‌ها معتقدند طعم غذا در قابلمه‌های مسی خوشمزه‌تر می‌شود. با این حال، استفاده از مس بدون پوشش داخلی می‌تواند خطرناک باشد؛ چون ممکن است فلز مس بیش از حد وارد غذا شود و برای بدن مضر باشد. به همین دلیل، ظروف مرسی باید مرتباً بررسی شوند و در صورت کدر شدن یا خراشیدگی، آن‌ها را کنار بگذاریم.

ظروف آلومینیومی

آلومینیوم به خاطر سبکی و قیمت مناسبش در گذشته بسیار رایج بود و هنوز هم در برخی خانه‌ها استفاده می‌شود. این فلز رسانای حرارتی خوبی است و باعث می‌شود غذا سریع بپزد. اما مشکل اصلی آلومینیوم، واکنش آن با غذاهای اسیدی یا شور است و می‌تواند ذرات آلومینیوم را وارد غذا کند. نگرانی‌هایی هم درباره ارتباط مصرف مداوم آلومینیوم با برخی بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر مطرح شده، هرچند هنوز قطعی نیست. با این حال، متخصصان توصیه می‌کنند برای استفاده طولانی‌مدت، آلومینیوم انتخاب مناسبی نیست.

ظروف نچسب مثل تفلون، گرانیت، سرامیک

ظروف نچسب همیشه طرفدار داشته‌اند و تفلون قدیمی‌ترین نوع این ظروف است؛ اما مشکل اصلی آن این است که اگر سطحش خراش بردارد، مواد شیمیایی مضر می‌توانند وارد غذا شوند. جدیدا ظروف با پوشش گرانیت یا سرامیک وارد بازار شده‌اند که ادعا می‌شود سالم‌تر و بادوام‌تر هستند. این ظروف در برابر خط و خش مقاوم‌ترند، اما همچنان نیاز به مراقبت دارند و نباید از قاشق فلزی یا شوینده‌های زبر برای شست‌وشوی آن‌ها استفاده کرد.

بهترین ظرف برای پخت غذا

متخصصان تغذیه و بهداشت مواد غذایی در این زمینه دیدگاه‌های متنوعی ارائه داده‌اند، اما تقریباً در چند نکته مهم اتفاق‌نظر دارند. ظروف استیل ضدزنگ، شیشه‌ای (پیرکس) و چدن لعاب‌دار بهترین ظرف‌ها برای آشپزی هستند.. استیل ضدزنگ به دلیل خنثی بودن و مقاومت بالا تقریباً هیچ خطری از نظر واکنش شیمیایی وجود ندارد. شیشه و پیرکس هم به‌طور کامل بی‌خطر هستند و متخصصان آن‌ها را به‌ویژه برای پخت در فر یا نگهداری غذا توصیه می‌کنند.

درباره ظروف نچسب مثل گرانیت یا سرامیک پوشش‌دار، نظرها کمی متفاوت است. بسیاری از متخصصان معتقدند اگر کیفیت ساخت آن‌ها بالا باشد و به‌درستی نگهداری شوند (بدون خط و خش یا استفاده از قاشق فلزی)، می‌توانند انتخاب قابل قبولی برای پخت غذاهای کم‌چرب باشند. با این حال، چون طول عمر این پوشش‌ها محدود است، نباید آن‌ها همیشه استفاده کرد.

پیشنهاد نهایی

در آخر یادمان باشد که داشتن سالم‌ترین ظروف آشپزی به‌تنهایی کافی نیست؛ اگر آن‌ها را درست استفاده نکنیم یا اصول نگهداری را از یاد ببریم، خیلی زود کیفیتشان افت می‌کند و حتی می‌توانند منبعی برای انتقال مواد مضر به غذا باشند. باید بدانیم که هر ظرفی عمر مفید مشخصی دارد. برای مثال، ظروف نچسب حتی اگر بهترین برند هم باشند، بعد از چند سال استفاده روزمره کیفیت خود را از دست می‌دهند.

منبع: دیجی‌کالا مگ

نوشته سالم‌ترین ظروف برای پخت و پز؛ معرفی گزینه‌های ایمن و بدون مواد مضر اولین بار در دیجی‌کالا مگ. پدیدار شد.