اینورتر چیست و چه کاربردی دارد؟

اسم اینورتر را اولین بار از مامور برق شنیدم؛ آن هم وقتی که با ذوق و شوق کولر گازی خریدیم و قبض برق به جای 500 هزار تومان، شد چهار میلیون. مامور برق گفت: باید کولر اینورتردار می‌خریدید. تا آن لحظه حتی اسم اینورتر به گوشم نخورده بود. کنجکاو شدم تا دقیق بدانم اینورتر چیست و چه کاربردی دارد؟ خلاصه‌اش این می‌شود که اینورتر چیز خوبی است و در خرید لوازم برقی به دنبال لوازم اینورتردار بگردید، ولی مفصلش را در ادامه توضیح می‌دهم.

اینورتر چیست؟

قبل از پاسخ به سوال «اینورتر چیست و چه کاربردی دارد؟» بیایید کمی با آن آشنا شویم. اینورتر، تکنولوژی جدیدی نیست و اولین بار در دهه 1980 و توسط شرکت ژاپنی توشیبا ساخته شد. کار اینورتر این است تا وسایل برقی با حداکثر توان و بهینه‌تر کار کنند. مثلا اینورتر در کولر گازی باعث می‌شود بجای اینکه کمپرسور مدام روشن و خاموش شود، سرعت کمپرسور تنظیم شود. این قابلیت خودتنظیمی با کنترل دور موتور، باعث صرفه‌جویی در مصرف برق و افزایش عمر کولر گازی می‌شود.

کاربرد اینورتر

کاربردهای اینورتر فقط محدود به کولر گازی نیست و خیلی بیشتر از این حرف‌هاست. در ادامه به صورت موردی بعضی از مهم‌ترین کاربردها را بررسی کردیم:

1. پنل خورشیدی: با توجه به اینکه ناترازی برق در کشور بی‌داد می‌کند، احتمال اینکه در آینده‌ی نه چندان دور، تمامی خانه‌ها و ادارات به پنل خورشیدی مجهز شوند، خیلی بالاست. پنل خورشیدی برق مستقیم (DC) تولید می‌کند که نمی‌توان از آن به صورت مستقیم استفاده کرد. اینجاست که اینورتر می‌تواند مثل آب خوردن تبدیل برق مستقیم به برق شهری (AC) را انجام دهد.
2.  لوازم برقی: کولر گازی، ماشین لباسشویی و ماشین ظرفشویی، نیاز به اینورتر دارند. با اینورتر دیگر نیاز نیست که موتور دستگاه دائم و با حداکثر توان روشن بماند. در عوض، سرعت موتور به صورت یکنواخت کم و زیاد می‌شود. نتیجه این است که دستگاه برق کمتری مصرف می‌کند، کمتر داغ می‌شود، صدای کمتری تولید می‌کند و در نهایت طول عمرش هم بیشتر می‌شود.
3.  تجهیزات پزشکی: در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، باید برق به صورت ثابت و پایدار باشد چرا که بحث بر سر جان انسان‌هاست. اینورترها در تجهیزات پزشکی کمک می‌کنند تا تمامی دستگاه‌ها بدون نوسان برق کار کنند.
4.  موتورهای صنعتی: در تمامی موتورهای صنعتی از اینورتر برای تنظیم سرعت موتورهای الکتریکی استفاده می‌شود.
5. وسایل الکتریکی قابل حمل: اینورتر قابل حمل یک وسیله مثل پاوربانک است. با این تفاوت که پاوربانک برق جریان مستقیم تولید می‌کنند و فقط به درد شارژ دستگاه‌هایی می‌خورد که با USB کار می‌کنند. اینورتر ولی یک وسیله جداست که برق DC را از باتری ماشین و یا پنل خورشیدی به برق شهری تبدیل می‌کند و می‌توان با آن هر وسیله‌ای که دوشاخه دارد را شارژ کرد. مثل لپتاپ، تلویزیون، پنکه، شارژر دوربین و حتی دریل برقی.

طرز کار اینورتر

در دستگاه‌های بدون اینورتر، موتور یا کمپرسور فقط دو حالت دارد؛ روشن یا خاموش. یعنی وقتی کولر را روشن کنید، کمپرسور با تمام قدرت شروع به کار می‌کند. وقتی هم دما به حد دلخواه رسید، کمپرسور کاملا خاموش می‌شود. این چرخه خاموش و روشن شدن مرتب ادامه پیدا می‌کند و البته که مصرف برق را بالا می‌برد. علاوه بر این احتمال استهلاک قطعات هم بیشتر است؛ تازه روشن شدن کمپرسور سروصدای زیادی را هم تولید می‌کند.
در دستگاه‌های اینورتردار، قضیه فرق می‌کند و مثل مدل‌های قدیمی، کمپرسور مدام خاموش و روشن نمی‌شود. بگذارید با یک مثال ماجرا را توضیح دهیم. مثلا وقتی کولر گازی را روشن کنید، موتور با قدرت بالا شروع به کار می‌کند تا به دمای دلخواه برسد. وقتی به دمای مورد نظر رسید، دیگر موتور خاموش نمی‌شود. اینورتر کولر گازی فقط سرعت موتور را کم می‌کند تا همان دما حفظ شود. با همین حرکت ساده‌ی اینورتر، فشار زیادی روی موتور وارد نمی‌شود و مصرف برق هم پایین می‌آید.

انواع اینورتر

در پاسخ به سوال اینورتر چیست و چه کاربردی دارد؟ باید با انواع آن هم آشنا شویم. هر گردی گردو نیست و هر اینورتری، اینورتر کولر گازی نیست. مهم‌‌ترین انواع اینورتر را در ادامه آورده‌ایم:

1. اینورتر رشته‌ای (String Inverters): اینورتر رشته‌ای مسئول تبدیل برق پنل خورشیدی به برق شهری است. این اینورتر همه‌ی پنل‌های خورشیدی را به هم وصل می‌کند و آن را به برق متناوب مورد استفاده‌ی خانه و ساختمان‌ها تبدیل می‌کند.
2. میکرواینورترها (Microinverters): اینورتر رشته‌ای چند پنل خورشیدی را به هم وصل می‌کرد. میکرواینورتر برخلاف آن عمل کرده و بر روی هر پنل خورشیدی به صورت جداگانه نصب می‌شود.
3. اینورتر مرکزی (Central Inverters): اینورتر مرکزی در نیروگاه‌های خورشیدی بزرگ کاربرد دارد و بیشتر در کارخانه‌های صنعتی بکار می‌رود.
4. اینورترهای باتری محور (Battery-based Converters): اینورتر باتری محور در سیستم‌های خورشیدی مستقل از شبکه کاربرد دارد. علاوه بر تبدیل برق، این اینورتر می‌تواند باتری‌ها را با استفاده از برق AC از یک منبع خارجی شارژ کند.
5. اینورترهای مستقل (Stand-alone Inverters): اینورتر مستقل در سیستم‌های خورشیدی خارج از شبکه استفاده می‌شود، یعنی جایی که اتصال به برق شهری وجود ندارد. اینورتر مستقل برق DC پنل خورشیدی را به برق ذخیره شده در باتری تبدیل کرده و در روستاها، کلبه‌ها و کاروان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
6. اینورترهای موج سینوسی خالص (Pure Sine Wave Inverters): اکثر کولرهای گازی از اینورتر موج سینوسی خالص استفاده می‌کنند. این نوع، دقیقا همان برقی را تولید می‌کنند که از برق شهری گرفته می‌شود.

مزایای اینورتر

کلا به سمت خرید دستگاه‌های اینورتردار بروید. چرا؟ به دلایل زیر:

1. صرفه‌جویی در مصرف انرژی

من خود به چشم دیدن، دیدم که بدون اینورتر قبض برق 4 برابر بیشتر آمد! وقتی از کولر اینورتردار استفاده کردم، تازه متوجه شدم قضیه از چه قرار است. در کولرهای بدون اینورتر، کمپرسور مدام در چرخه‌های روشن و خاموش شدن گیر می‌کند. در اینورتردارها، سرعت کمپرسور یکنواخت کم و زیاد می‌شود، نه خاموش و روشن؛ همین هم باعث کاهش مصرف برق بین 25 تا 50 درصد می‌شود.

2. صدای کمتر زندگی بهتر

دستگاه‌های اینورتردار، زمان کمتری برای روشن شدن دارند. مثلا کولرگازی اینورتردار، زودتر روشن شده و زودتر به دمای موردنیاز می‌رسد و تغییرات ناگهانی دما را ندارد. علاوه بر این‌ها در اینورتردارها، موتور روشن و خاموش نمی‌شود و این یعنی از صدای دستگاه اصلا اذیت نمی‌شوید.

3. طول عمر بالا

کلا دستگاه‌های اینورتردار نسبت به معمولی‌ها، پیچیده‌تر و البته گران‌تر هستند؛ البته که هر که طاووس خواهد جور هندوستان کشد. دستگاه‌های اینورتردار کم‌تر دچار استهلاک و فرسودگی می‌شوند چرا که در چرخه‌ی روشن و خاموش شدن مداوم قرار نمی‌گیرند. دلیل دوم این است که سرعت کمپرسور را به حداقل می‌رسانند و این یعنی طول عمر بالا و بازدهی بالاتر.

معایب اینورتر

گل بی‌عیب خداست و دستگاه‌های اینورتردار هم مشکلاتی دارند. یکی اینکه قیمت اولیه‌ی آن‌ها نسبت به دستگاه‌های معمولی بالاتر است. خواهش می‌کنیم که این را به چشم عیب نبینید! هزینه‌ی اولیه دستگاه بالاست، ولی در بلندمدت با صرفه جویی در مصرف برق و البته طول عمر بیشتر همه چیز را جبران می‌کند. نمونه‌اش همان کولر گازی بدون اینورتر ما که در نهایت با ماهی 4 میلیون قبض برق، ترجیح دادیم به عقب بازگردیم و از همان کولر آبی قدیمی استفاده کنیم.
مشکل بعدی این است که تکنولوژی اینورتر پیشرفته‌تر است. این یعنی اگر خدایی ناکرده دستگاه خراب شود، تعمیرات تخصصی‌تری را می‌طلبد و شاید هر تعمیرکاری نتواند از پس آن برآید. تازه گاهی اوقات، پیدا کردن قطعات هم کمی سخت می‌شود.

حرف آخر

حالا که به سوال اینورتر چیست و چه کاربردی دارد؟ پاسخ دادیم باید بگوییم که معایب اینورتر زیاد نیست و در برابر مزایا کاملا قابل چشم‌پوشی‌ هستند. به زبان ساده، با اینکه اولش کمی بیشتر هزینه می‌کنید، اما قبض برق کمتر، صدای کمتر و طول عمر بیشتر که بعدها نصبیتان می‌شود، ارزشش را دارد. یک بار درست هزینه کنید و تا سالیان سال از دستگاه اینورتردار استفاده کنید. حالا نوبت شماست. کدام را ترجیح می‌‌دهید؟ دستگاه اینورتردار یا معمولی؟

منابع: endesa, wtsenergy, lenovo

نوشته اینورتر چیست و چه کاربردی دارد؟ اولین بار در دیجی‌کالا مگ. پدیدار شد.