بدون ماسک اکسیژن، خلبان جنگنده نمی‌تواند زنده بماند؛ راز این فناوری حیاتی چیست؟

ماسک اکسیژن خلبانی جنگنده، فناوری حیاتی برای بقا در ارتفاع و مانورهای سنگین است. خلبانان جنگنده برخلاف خلبانان هواپیماهای مسافربری، همیشه با ماسک اکسیژن پرواز می‌کنند؛ اما راز این فناوری چیست و چرا انقدر حیاتی است؟

در فیلم‌هایی مثل تاپ‌گان، خلبانان جنگنده هیچ‌وقت بدون ماسک اکسیژن پرواز نمی‌کنند. این ماسک‌ها علاوه بر تامین اکسیژن، وظایف حیاتی دیگری هم بر عهده دارند. خلبانان جنگنده به‌خاطر فشار G بالا در مانورهای شدید، به اکسیژن بیشتری نیاز دارند. ماسک اکسیژن با پمپاژ اکسیژن، از هیپوکسی (کمبود اکسیژن مغز) جلوگیری می‌کند و هوشیاری خلبان را حفظ می‌کند.

ماسک اکسیژن: سلاحی علیه هیپوکسی و فشار G

لباس‌های مخصوص پرواز خلبانان جنگنده نیز با کیسه‌های هوای داخلی، از بیهوشی در مانورهای سنگین جلوگیری می‌کنند. این کیسه‌های هوا با فشردن پاها و شکم، خون را به سمت مغز هدایت می‌کنند. ماسک اکسیژن نیز با تامین اکسیژن کافی، در کنار این لباس‌ها به حفظ هوشیاری خلبان کمک می‌کند.

• هوش مصنوعی خلبانان انسانی را شکست داد؛ جزئیات نبرد هوایی نفس‌گیر F-16 و VISTA
• تاریخچه خلبان خودکار در هواپیما؛ فناوری قدیمی با آینده‌ای روشن!
• هوش مصنوعی چینی، خلبانان انسانی را در نبردهای هوایی شکست داد

وظایف دیگر ماسک اکسیژن خلبانی

ماسک اکسیژن خلبان جنگنده، علاوه بر جلوگیری از هیپوکسی، وظایف دیگری هم دارد. این ماسک‌ها منبع اکسیژن پایداری را در ارتفاعات مختلف فراهم می‌کنند و مشکل تغییر فشار کابین را جبران می‌کنند. همچنین در مواقع اضطراری و نیاز به خروج اضطراری، خلبان نیازی به اتلاف وقت برای گذاشتن ماسک ندارد. این ماسک کاملا به صورت می‌چسبد و از نشت اکسیژن جلوگیری می‌کند. تجهیزات ارتباطی داخلی ماسک هم به خلبان اجازه می‌دهد بدون برداشتن ماسک، با دیگران صحبت کند. بعضی مدل‌ها حتی چراغ کوچکی هم دارند که به خواندن نقشه در شب کمک می‌کند.

با وجود ماسک‌های اکسیژن، همچنان مشکل هیپوکسی در خلبانان جنگنده وجود دارد. ناسا در سال ۲۰۱۸ تحقیقی دو ساله را برای بررسی کارایی این ماسک‌ها آغاز کرد. این تحقیق به بررسی نحوه تنفس خلبانان پرداخت و پیشنهادهایی برای بهبود سیستم‌های اکسیژن ارتش آمریکا ارائه داد. این نشان می‌دهد که تحقیقات برای بهبود ماسک‌های اکسیژن همچنان ادامه دارد.