دستاوردهای شگفت‌انگیز در مهندسی رویاهای انسان در خواب؛ فیلم Inception در واقعیت

پیشرفت‌های عجیب در مهندسی رویاهای انسان باعث شد دانشمندان توان تغییر خواب را داشته باشند. گویا فیلم Inception هر لحظه به واقعیت نزدیک‌تر می‌شود. آیا ممکن است کسی ایده‌ای را هنگام خواب در ذهن شما بکارد؟

آیا علم بشر به‌حدی پیشرفت کرده است که بتواند روی رویاهای انسان تاثیرگذار باشد؟  امروز می‌خواهیم آخرین دستاوردهای انسان در زمینه مهندسی خواب را بررسی کنیم. برخی از این دستاوردها شگفت‌انگیز و برخی دیگر کمی ترسناک هستند.

مهندسی خواب انسان؛ کلید تغییر جهان در سال‌های آينده

در فیلم Inception لئوناردو دی‌کاپریو نقش یک دزد حرفه‌ای را بازی می‌کند که می‌تواند با فناوری خاصی به خواب افراد نفوذ کند. آنها قادر هستند جزئیات خواب را تغییر داده و محیط‌های جدید را شکل دهند. البته نکته اصلی در سرقت اطلاعات مهم از ذهن افراد و کاشتن ایده‌های جدید در آن است. سوال مهم اینجاست که از نظر علمی چقدر به‌دنیای فیلم Inception نزدیک شده‌ایم.

دکتر میشل کار، استاد دانشگاه مونترال کانادا و مدیر آزمایشگاه Dream Engineering سال‌هاست که روی ایده مهندسی خواب انسان کار می‌کند. او اخیرا توانسته به پیشرفت‌های جالبی در زمینهظ کنترل خواب انسان دست یابد. دکتر کار در آزمایشگاه خود از دوربین‌های مادون‌قرمز و الکترودهای متصل به مغز برای ارزیابی تغییرات بدن بهره می‌برد.

دیدن عزیزان از دست رفته در خواب

در یکی از آزمایش‌ها او در اتاقی تاریک خوابیده بود که ناگهان متوجه شد در حال خواب دیدن است. دکتر کار چندبار چشم‌هایش را زیر پلک‌های بسته تکان داد تا به همکارانش آغاز رویای شفاف را اطلاع دهد. رویای شفاف مرحله خاصی است که در آن از بودن در خواب آگاهی پیدا می‌کنیم. اکثر افراد هنگام رسیدن به این مرحله از خواب می‌پرند. هرچند انسان می‌تواند با تمرین و مهندسی خواب حضور طولانی‌تری در این مرحله داشته باشد. اینجاست که کنترل خواب آغاز می‌شود.

دکتر کار به‌یاد آورد که در این آزمایش باید یکی از شخصیت‌های زندگی خود را در خواب می‌دید. او مادربزرگ خود را صدا کرد. در همان لحظه ابتدا تعدادی تصویر سیاه‌وسفید از مادربزرگ نمایان شدند. کمی بعد تصاویر تغییر کردند و خود او با صورتی نسبتا تار به خواب آمد. کار به‌خوبی می‌توانست حضور مادربزرگش را احساس کند و همین نیز باعث می‌شد که احساس گرمی خاصی در کل بدن داشته باشد.

کمی بعد رویا به پایان رسید و کار با احساس خوشایندی بیدار شد. این آزمایش ساده نشان داد که امکان کنترل و مهندسی خواب انسان کاملا وجود دارد.

در سال ۲۰۲۱ پژوهشگران آمریکایی، هلندی، فرانسوی و آلمانی یک آزمایش شگفت‌انگیز را انجام دادند. آنها توانستند ارتباط دو سویه را با کسی که در مرحله رویا شفاف قرار داشت برقرار کنند. در یک مورد دانشمندان از فرد خواستد پاسخ هشت منهای شش را بگوید و فرد با دو بار تکان دادن سریع پلک پاسخ داد. در مورد دوم چند سوال با پاسخ‌‌های مثبت و منفی پرسیده شد. فرد برای پاسخ مثبت لبخند می‌زد و برای پاسخ منفی اخم می‌کرد. همه اینها نیز در حالی رخ می‌دادند که فرد در حال دیدن یک رویا بود.

دانشمندان اخیرا توانسته‌اند از فناوری‌های جدید برای ایجاد رویا شفاف استفاده کنند. آنها در گام اول الگوهای مرتبط با فعالیت مغزی انسان در هنگام دیدن رویا شفاف را شناسایی کردند. سپس الگوریتم‌های خاصی را به برخی گجت‌های پوشیدنی دادند تا در زمان مناسب فرد را به حالت رویا شفاف ببرند. در واقع ما در مراحل اولیه مهندسی خواب انسان هستیم.

تاثیر مهندسی خواب بر زندگی انسان

دانشمندان بر این باور هستند که می‌توان از مهندسی خواب برای برطرف کردن بسیاری از مشکلات انسان استفاده کرد. شما با اینکار می‌توانید جلوی کابوس را گرفته و زندگی افرادی که درگیر اختلال در خواب، اضطراب و افسردگی، روان‌پریشی و نارکوپسی هستند را بهبود ببخشید.

شاید بتوان گفت که بیشترین تاثیر  مهندسی خواب برای افرادی است که به PTSD یا اختلال استرس پس از سانحه مبتلا هستند. آنها یک تجربه وحشتناک را پشت سر گذاشته‌اند؛ اما آسیب روانی ایجاد شده آنقدر شدید بوده است که فرد برای مدت طولانی از اضطراب، ناراحتی و غم رهایی پیدا نمی‌کند. بدتر از همه اینکه چنین افرادی مرتب کابوس می‌بینند و لحظه حادثه را بارها و بارها تجربه می‌کنند. همین هم باعث می‌شود که تا سال‌ها از زندگی عادی به‌دور باشند.

حالا دانشمندان می‌توانند با مهندسی خواب انسان شرایط را به‌طور کامل تغییر دهند. آنها فرد را وارد رویا شفاف می‌کنند و به او می‌گویند که نسخه مثبتی از کابوس‌های خود را ببیند. گاهی هم از فرد خواسته می‌شود با شخصیت ترسناک رویا صحبت کند. در یکی از موارد فرد از هیولای داخل خواب خواست که او را شفا دهد و ناگهان احساس گرمی خاصی را در ناحیه کمر احساس کرد. در موردی دیگر فرد تصمیم گرفت موجود ترسناکی که در رویا می‌دید را به آبنبات تبدیل کند و همین اتفاق رخ داد.

در یک حالت خاص نیز فرد با پلک چشم خود به پژوهشگران سیگنال داد که در حال کابوس دیدن است و باید بیدار شود. نکته جالب اینجاست که می‌توان با تمرین و فناوری‌های پیشرفته تعداد دفعات و مدت‌زمان دیدن رویای شفاف را افزایش داد. وقتی فرد کاملا آگاهانه با ترس‌های خود مواجه می‌شود، کابوس‌ها کاهش پیدا می‌کنند و حالت روحی انسان بهبود می‌یابد. همچنین آگاهی از دیدن رویا باعث می‌شود که دیگر چندان ترسی از خواب خود نداشته باشیم.

برخی پژوهشگران نیز توصیه کرده‌اند حرکت خاصی از فرد با یک سیستم آلارم مرتبط شود. در این موقعیت می‌توانید به‌محض دیدن کابوس اطرافیان خود را بیدار کنید تا شما را نجات دهند.

دست‌یافتن به خواب‌های رویایی

برخی دانشمندان از توانایی ذهن انسان برای سفر در زمان صحبت می‌کنند. آنها باور دارند که ذهن به یک آگاهی یکپارچه جهانی متصل است و می‌تواند از محدودیت‌های جسمی خارج شود. همین ایده نیز باعث شد پژوهشگران مهندسی خواب انسان یک ایده بسیار جذاب را امتحان کنند. اینبار دکتر Tobi Matzek به‌عنوان متخصص مهندسی خواب انسان چهار شب را در آزمایشگاه گذراند.

هر شب او در نزدیکی صبح بیدار می‌شد و حدود ۲۰ دقیقه توضیحات لازم برای مدیریت رویا شفاف دریافت می‌کرد. سپس سعی می‌کرد با حفظ آگاهی مجدد به خواب برود. دکتر متزک روی خواب خود کنترل داشت و می‌خواست رویاهای متفاوتی را ببیند. در نهایت نیز گزارش‌های مرتبط با خواب‌های او بازتاب گسترده‌ای در اخبار علمی پیدا کرد.

در یکی از موارد او از خدا خواست که در شکلی قابل درک ظاهر شود. ناگهان یک کره سفید مملو از نور که هر لحظه بزرگتر می‌شد آشکار گشت. متزک هر لحظه احساس شادی بیشتری را دریافت می‌کرد تا اینکه در نهایت با احساس حیرت و شگفتی از خواب بیدار شد. دکتر متزک در مجموع ۸ رویا شفاف را دید و توانست در هرکدام از آنها با عزیزان از دست رفته یا حتی شخصیت‌های تاریخی و معنوی صحبت کند.

به‌باور دانشمندان پیشرفت در این عرصه می‌تواند سبب آرامش روانی بالایی را برای انسان به‌ارمغان بیاورد. جالب اینجاست که دکتر متزک یک شب پا را از محدودیت‌های انسانی فراتر گذاشت و خواست چگونگی آفرینش جهان هستی را ببیند.

او ناگهان متوجه شد که در فضا قرار داد و در اطراف او سیاره‌ها و ستاره‌های غول‌پیکر دیده می‌شوند. تاریکی و عظمت فضا او را تحت‌تاثیر قرار داده بود. برخی از ستاره‌ها فوق‌العاده درخشان بودند و برجی اجرام فضایی را نیز نمی‌توانست درک کند. در یک لحظه ترس او را فراگرفت. چراکه احساس می‌کرد به توانایی سفر در زمان دست یافته و میلیاردها سال عقب رفته است. در همان لحظه یک انرژی یا حضور خاص به او آرامش داد.

• چهار دستاورد شگفت‌انگیز علمی که نگرش ما نسبت به خواب و رویا را تغییر می‌دهند
• مواد روانگردان می‌توانند انسان را از خواب بی‌نیاز کنند
• تحقیق دانشمندان در مورد تجربیات نزدیک به مرگ خبرساز شد

با وجود پیشرفت‌های شگفت‌انگیز در زمینه مهندسی خواب انسان، دانشمندان هنوز نمی‌دانند که در لحظه خواب چه اتفاقی در حال رخ دادن است. آیا واقعا انسان می‌تواند در خواب محدودیت‌های جسمی را کنار زده و با شخصیت‌های تاریخی دیدار کند یا اینکه همه اینها صرفا تصورات ما هستند؟ آیا می‌توان از کره زمین خارج شود و به یک سامانه خورشیدی دیگر رفت یا اینکه ما فقط تصویرسازی‌های ذهنی خود را می‌بینیم؟

برخی افراد حتی معتقد هستند که رویا دریچه ورود به جهان‌های موازی است. در چنین صورتی دانشمندان فیزیک باید علاقه ویژه‌ای به دستاوردهای مهندسی خواب داشته باشند.

پرواز در رویا با مهندسی خواب انسان

برخی از پژوهشگران مهندسی خواب در سوئیس ایده جدیدی را برای تغییر آنچه انسان در رویا می‌بیند پیشنهاد کرده‌اند. آنها از یک هد‌بند یا حلقه هوشمند برای فرستادن جریان‌های الکتریکی هدایت شده استفاده می‌کنند. این جریان‌ها می‌توانند باعث شوند که عضلات خاصی حرکت کرده یا تحریک وستیبولار رخ دهد. در نتیجه اینکار جریان الکتریکی از پشت گوش می‌گذرد و فرد احساس افتادن یا چرخیدن را در خواب خواهد داشت.

در سال ۲۰۲۴ دکتر آدام هار از دانشگاه MIT و هنرمندی به‌نام کارستان هالر موزه ویژه‌ای را در سوئیس برپا کردند. بازدیدکنندگان از موزه باید شب را روی یک تخت رباتیک که شش پا داشت می‌گذراندند. تخت به‌آرامی تکان می‌خورد و یک مجسمه قارچ مگس‌کش (همان قارچ‌های قرمز معروف) نیز بالای سر فرد می‌چرخید. همچنین یک چراغ قرمز چشمک‌زن نیز گه‌گاه فعال می‌شد.

یکی از شرکت‌کنندگان گفت که خواب شناور بودن در یک اقیانوس بزرگ را دیده است. یکی دیگر گفت که حس می‌کرد درون یک قارچ غول‌پیکر گرفتار شده و هر لحظه به اعماق تاریک و بی‌پایان آن سقوط می‌کند. جالب اینجاست که این افراد در هفته‌های بعدی خواب‌های زیادی در مورد معلق بودن در آسمان دیدند.

در آزمایش دیگر از هدست‌های واقعیت مجازی برای مهندسی خواب انسان استفاده شد. این هدست‌ها می‌توانستند احتمال دیدن رویا شفاف را به‌شکل چشم‌گیری افزایش دهند. همچنین افراد قادر بودند خواب پرواز کردن را به‌عنوان یکی از آرزوهای دیرینه انسان ببینند.

برخی از داوطلبان مثل شخصیت‌های هالیوودی به پیشرانه‌های خاصی برای پرواز مجهز شده بودند. آنها هر لحظه بیشتر سرعت می‌گرفتند و به مناطق مختلف می‌رفتند. برخی نیز همچون موجودات افسانه‌ای بال‌هایی بزرگ داشتند و به سمت آسمان پرواز می‌کردند. در هر حالت خواب باعث می‌شد فرد با حس شادی فوق‌العاده‌ای بیدار شود.

آينده مهندسی خواب انسان

کاملا مشخص است که مهندسی خواب می‌تواند انسان را از کابوس‌های شبانه راحت کرده و حس آرامش را به‌ارمغان بیاورد. همچنین در آينده قادر خواهیم بود چیزهایی را در خواب ببینیم که آرزوی آنها را داریم. هرچند گویی واقعا در حال حرکت به‌سمت دنیای فیلم Inception هستیم.

گاهی اوقات برخی افراد آنقدر از زندگی واقعی خود ناامید می‌شوند که سراغ ساختن دنیایی خیالی در خواب خواهند رفت. برخی افراد نیز ممکن است از دستاورد جدید سوءاستفاده کرده و سراغ دستکاوری افکار و ایده‌های انسان بروند. همچنین احتمال دارد بتوان از آن برای شکنجه کردن افراد و مجازات جنایتکاران استفاده کرد.

در هر صورت کاملا مشخص است که مهندسی خواب می‌تواند آينده انسان را کاملا تغییر دهد. آینده‌ای که شاید آن را دوست داشته باشیم و شاید از آن وحشت کنیم.