چین به دنبال ممنوعیت دستگیره‌های مخفی‌ شونده تمام برقی در خودروها

کشور چین در حال تصویب قانونی است که استفاده از دستگیره‌های مخفی‌ شونده تمام برقی برای خودروها را با ممنوعیت مواجه می‌کند.

نهادهای نظارتی کشور چین، در حال تدوین و نهایی‌سازی قانونی هستند که هدف آن چیزی نیست جز ممنوعیت دستگیره‌های مخفی‌ شونده تمام برقی که این روزها در بسیاری از خودروهای جدید مد شده‌ است. اما دلیل این تصمیم غیرمنتظره چیست؟ طبق آخرین اخبار خودرو، نهادهای چینی انگشت اتهام را به سمت ایمنی و ناکارآمدی عملکردی این مکانیزم‌های پیشرفته دراز کرده‌اند. ماجرا از این قرار است که در موقعیت‌های حساس و اورژانسی، مانند تصادفات شدید یا هنگامی که سیستم برقی خودرو دچار نقص فنی می‌شود، باز کردن این دستگیره‌ها از بیرون می‌تواند به یک چالش جدی و حتی مرگبار تبدیل شود.

در صورت اجرایی شدن این ممنوعیت احتمالی، بی‌شک یک زلزله تمام‌عیار در دنیای طراحی خودرو خواهد بود، خصوصاً برای بسیاری از خودروهای انرژی نو که در سال‌ها و ماه‌های اخیر به میدان آمده‌اند. از خودروهای تمام‌برقی گرفته تا مدل‌های پلاگین هیبریدی و حتی برخی هیبریدهای مدرن، بسیاری از این محصولات تمام این دستگیره‌های مخفی‌شونده را در طراحی خود گنجانده بودند.

اجرای طرح ممنوعیت استفاده از دستگیره‌های مخفی‌ شونده تا سال 2027

پس از جنجال اولیه بر سر احتمال ممنوعیت دستگیره‌های مخفی‌ شونده برقی در بازار چین، یک کارشناس که در بخش تحقیق و توسعه یکی از خودروسازان بزرگ مشغول به کار است، در مصاحبه‌ای با رسانه Mingjing Pro، پرده از جزئیات قوانینی برداشت که در حال حاضر به صورت جدی در دست بررسی و تدوین هستند. طبق گفته‌های وی، این قوانین جدید استفاده از دستگیره‌های مخفی‌شونده کاملاً همسطح با بدنه را به طور کامل ممنوع خواهند کرد.

بدین ترتیب تنها دستگیره‌های عادی و همچنین مدل‌های «نیمه مخفی» که بخشی از آن‌ها بیرون می‌ماند و امکان گرفتن و کشیدن دستی را فراهم می‌کنند، مجاز خواهند بود. اما این مجوز هم یک شرط اساسی دارد و این دستگیره‌ها حتماً باید به یک سیستم مکانیکی پشتیبان قابل اعتماد مجهز شوند تا در مواقع اضطراری و حتی با از کار افتادن کامل سیستم برقی خودرو، دستگیره به صورت دستی و مطمئن باز شود.

پیش‌نویس نهایی این استاندارد اجباری قرار است در همین ماه جاری (سپتامبر ۲۰۲۵) نهایی شود. پس از آن، یک دوره گذار یک‌ساله برای خودروسازان در نظر گرفته خواهد شد تا بتوانند محصولات و خطوط تولید خود را با الزامات جدید تطبیق دهند. این یعنی از ژوئیه سال ۲۰۲۷ میلادی به بعد، هیچ خودرو جدیدی اجازه نخواهد داشت که با دستگیره‌های کاملاً مخفی در بازار چین عرضه شود.

تأثیر ناچیز دستگیره‌های مخفی بر آیرودینامیک خودرو

دستگیره‌های مخفی‌ شونده، در سال‌های اخیر به یکی از نمادهای اصلی و ویژگی‌های ظاهری بارز در صنعت خودرو به ویژه در مدل‌های برقی تبدیل شده‌اند. این دستگیره‌ها عمدتاً به دو دسته «اهرمدار» و «الکترونیکی بیرون‌جهنده» تقسیم می‌شوند. خودروسازان این طراحی را به دلیل ظاهر آینده‌نگرانه، مدرن و یکپارچه آن، و همچنین ادعای کمک به کاهش ضریب درگ و بهبود آیرودینامیک خودروها به کار می‌گرفتند. تصور بر این بود که با کاهش مقاومت هوا، مصرف انرژی (خصوصاً در خودروهای برقی) کاهش می‌یابد و برد حرکتی افزایش پیدا می‌کند. اما بررسی‌های فنی و محاسبات دقیق مهندسان، نشان می‌دهد که تأثیر واقعی این دستگیره‌ها بر کاهش ضریب درگ و بهبود آیرودینامیک، بسیار ناچیز و حتی می‌توان گفت بی‌اهمیت است.

طبق محاسبات دقیق مهندسان، کاهش ناچیز ۰.۰۱ واحدی در ضریب درگ، تنها به صرفه‌جویی در حدود ۰.۶ کیلووات ساعت انرژی در هر ۱۰۰ کیلومتر مسافت منجر می‌شود. این رقم برای یک راننده معمولی، آنقدر ناچیز است که عملاً قابل چشم‌پوشی است و تأثیر محسوسی بر برد یا مصرف سوخت خودرو ندارد. حتی مقالات و پژوهش‌های منتشر شده توسط معتبرترین نهاد مهندسی خودرو، یعنی انجمن مهندسان خودرو (SAE) این واقعیت را تأیید می‌کنند.

بیشتر بخوانید

• فروش چری در بازارهای صادراتی از بازار چین بیشتر شد
• بیشترین آمار صادرات متعلق به این خودروهای چینی است
• همکاری گسترده هواوی با غول‌های خودروسازی چین؛ پایان تسلا نزدیک است

بر اساس این تحقیقات، بهبود واقعی در ضریب درگ برای خودروهای سدان تنها در محدوده ۰.۰۰۵ تا ۰.۰۱ Cd است، در حالی که بسیاری از خودروسازان، در تبلیغات خود، ارقام اغراق‌آمیز تا ۰.۰۳ Cd را مطرح می‌کردند که به نظر می‌رسد بیشتر جنبه بازاریابی داشته است تا واقعیت. همچنین برای نصب مکانیزم‌های موتوردار و سازه‌های مکانیکی پیچیده این دستگیره‌ها، حدود ۷ تا ۸ کیلوگرم وزن اضافی به خودرو تحمیل می‌شود.

نقص فنی و حبس شدن سرنشینان

دستگیره‌های مخفی‌شونده علاوه بر گران‌ بودن، نرخ خرابی‌ بالایی نیز دارند که تا ۸ برابر بیشتر از دستگیره‌های مکانیکی است. طبق گزارش‌های منتشر شده از یکی از برندهای مطرح در صنعت خودرو، خرابی این نوع دستگیره‌ها حدود ۱۲ درصد از کل مراجعات تعمیرگاهی را شامل می‌شود. یعنی از هر ده نفری که به تعمیرگاه می‌روند، یک نفر به دلیل خرابی این دستگیره مراجعه می‌کند.

نهاد معتبر C-IASI که معادل چینی Euro NCAP است و تست‌های تصادف سختی را انجام می‌دهد، با انتشار آماری تکان‌دهنده ضعف این دستگیره‌ها را از جنبه ایمنی پس از تصادف، کاملاً اثبات کرده است. نتایج تست‌های آنها نشان می‌دهد که در خودروهای مجهز به دستگیره الکترونیکی، تنها ۶۷ درصد از درها پس از تصادف موفق به باز شدن کامل می‌شوند. این یعنی از هر سه خودرو، تقریباً یکی پس از تصادف دچار مشکل در باز شدن درها می‌شود که می‌تواند به محبوس شدن سرنشینان و دشواری نجات آنها منجر شود. این رقم در مقایسه با دستگیره‌های مکانیکی که در ۹۸ درصد موارد پس از تصادف به راحتی باز می‌شوند، اختلاف فاحش ۳۱ درصدی دارد.

طبق آمارهای C-IASI تصادفات ناشی از خرابی دستگیره‌ها در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال قبل، ۴۷ درصد افزایش یافته است. و از این آمار ۸۲ درصد مربوط به دستگیره‌های مخفی‌شونده بوده است. در پی این موضوع انجمن حمایت از مصرف‌کنندگان چین با صدور گزارشی از رشد ۱۳۲ درصدی شکایات مرتبط با گیر کردن انگشت کودکان در دستگیره‌های مخفی در سال ۲۰۲۴ خبر داده است که در برخی موارد به شکستگی استخوان نیز منجر شده است.

لزوم بازنگری در استانداردهای ایمنی دستگیره خودرو

گروه خودروسازی فولکس‌ واگن از همان ابتدا با ساخت محصولاتی با دستگیره‌های کاملاً مخفی دوری کرد و محصولات خود را با دستگیره‌های نیمه مخفی عرضه کرد. برای اثبات این مدعا اگر نگاهی به جدیدترین محصولات فاو-آئودی مانند مدل‌های A5L و آئودی Q6L e-tron بیندازیم، این خودروهای لوکس و پیشرفته به دستگیره‌های نیمه مخفی و مجهز به میکروسوئیچ‌های هوشمند مجهز شده‌اند. در مواقع اضطراری و به ویژه در شرایط تصادف، این دستگیره‌ها یک طناب قرمز مکانیکی را ارائه می‌دهند که به امدادگران امکان می‌دهد تا درها را به صورت دستی و بدون نیاز به هیچ گونه برق یا سیستم پیچیده‌ای، به سرعت باز کنند.

«وی جیانجون»، رئیس شرکت گریت وال موتور از همان ابتدا به صف موافقان ممنوعیت دستگیره‌های مخفی‌ شونده پیوست. وی این تکنولوژی را زیر سوال برد و به صراحت آن‌ها را «سنگین، پرهزینه، با آب‌بندی ضعیف، پر سر و صدا و وابسته به برق» توصیف کرد. جیانجون اشاره کرد که تمام این معایب، عملاً ایمنی سرنشینان را به خطر می‌اندازند و دستگیره‌های مخفی را به یک ریسک بزرگ تبدیل می‌کنند.

همچنین بخوانید

• شاید باور نکنید اما این چهار خودروساز بزرگ اصالتا چینی هستند
• طوفان شاسی بلند جدید هواوی؛ آیتو M7 در یک ساعت ۱۰۰ هزار پیش‌فروش ثبت کرد
• خودروساز مطرح چینی یک به یک بزرگان را کنار می‌زند؛ فورد هم جایگاه خود را به بی وای دی باخت

این موج نارضایتی و حوادث تلخ، دولت چین را نیز به واکنش واداشته است. ممنوعیت احتمالی دستگیره‌های مخفی‌شونده در چین، در واقع ادامه و پیامد مستقیم اصلاح استاندارد ملی «الزامات فنی ایمنی دستگیره خودرو» است. این پروژه مهم توسط وزارت صنعت و فناوری اطلاعات چین (MIIT) در مه ۲۰۲۵ آغاز شد و هدف آن بازنگری کامل در استانداردهای ایمنی مربوط به دستگیره‌ها بود.

یورو NCAP از ۲۰۲۶ قانون را تغییر می‌دهد

اما دستگیره‌ها تنها بخش کوچکی از چالش‌های طراحی مدرن خودرو هستند. این ممنوعیت احتمالی، در واقع دریچه‌ای را به سوی بررسی دقیق‌تر دیگر روندهای طراحی بحث‌برانگیز باز می‌کند که طی سال‌های اخیر در صنعت خودرو رواج یافته‌اند. مواردی مانند حذف دکمه‌های فیزیکی و جایگزینی کامل با نمایشگر لمسی نیز سال‌هاست که مورد بحث بوده و به نظر می‌رسد ایمنی آن به شدت زیر سوال رفته است. همچنین، آینه‌های جانبی دیجیتال و سقف‌های پانوراما نیز همیشه مورد بحث بوده‌اند.

در سطح بین‌المللی نیز نهادهای معتبر ایمنی خودرو، به میدان آمده‌اند. یورو NCAP که به دلیل استانداردهای سختگیرانه‌ خود شهرت جهانی دارد، اعلام کرده که از سال ۲۰۲۶، خودروهایی که عملکردهای حیاتی مانند راهنما، فلاشر، بوق، برف‌پاک‌کن و تماس اضطراری را فقط از طریق صفحه نمایش لمسی ارائه دهند، دیگر امکان دریافت ۵ ستاره ایمنی را نخواهند داشت.