چرا هواپیماهای مسافربری گاهی با جنگنده‌ها اسکورت می‌شوند؟

دیدن جت جنگنده از پنجره کابین، سناریویی نگران‌کننده است. راز اسکورت هواپیما توسط جنگنده‌ها چیست و چرا چنین اتفاق نادری رخ می‌دهد؟

این رویداد یکی از کمیاب‌ترین تجربیات در پروازهای تجاری است و معمولاً نشانه‌ای از یک وضعیت اضطراری به شمار می‌رود. دلایل اصلی آن می‌تواند از قطع ارتباط رادیویی خلبانان با برج مراقبت تا گزارش یک تهدید جدی در داخل هواپیما متغیر باشد. هرچند این اتفاق همیشه به معنای خطر قریب‌الوقوع نیست، اما تا زمان مشخص شدن وضعیت، تیم‌های امنیتی آن را کاملاً جدی تلقی می‌کنند.

راز اسکورت هواپیما با جنگنده؛ آیا همیشه خطرناک است؟

شایع‌ترین دلیل برای اسکورت یک هواپیمای مسافربری، نقص در سیستم ارتباطی است. اگر یک هواپیما به تماس‌های برج مراقبت روی فرکانس‌های اضطراری پاسخ ندهد، نیروی هوایی برای بررسی وضعیت، جت‌های جنگنده اعزام می‌کند. جنگنده‌ها در کنار هواپیما قرار می‌گیرند، به دنبال مشکلات قابل مشاهده می‌گردند و سعی می‌کنند با خدمه ارتباط برقرار کنند.

ورود سهوی به حریم هوایی ممنوعه نظامی نیز می‌تواند منجر به چنین واکنشی شود. در برخی موارد نیز خلبانان پس از گزارش یک نگرانی امنیتی مانند تهدید به بمب‌گذاری، خودشان درخواست اسکورت می‌کنند. این اتفاقی بود که در فوریه ۲۰۲۵ برای پرواز ۲۹۲ خطوط هوایی آمریکا به مقصد دهلی‌نو رخ داد. این پرواز پس از تهدید به بمب‌گذاری، به سمت رُم بازگشت و دو جنگنده یوروفایتر ایتالیایی، بوئینگ ۷۸۷ را تا فرود امن همراهی کردند. هرچند بعداً مشخص شد که این تهدید دروغین بوده، اما اسکورت طبق پروتکل ضروری بود.

مراحل اسکورت هواپیما؛ جنگنده‌ها چگونه وارد عمل می‌شوند؟

پس از اعلام وضعیت اضطراری، جنگنده‌ها ظرف چند دقیقه به پرواز درمی‌آیند. اولین وظیفه آن‌ها شناسایی هواپیمای هدف و برقراری نوعی ارتباط با آن است.

از شناسایی تا برقراری ارتباط

خلبانان جنگنده می‌توانند از طریق رادیو، سیگنال‌های نوری یا حتی علائم دستی با خدمه پرواز ارتباط برقرار کنند. آن‌ها همچنین بازرسی‌های دقیقی از بدنه و درهای بار هواپیما انجام می‌دهند تا هرگونه مورد غیرعادی را شناسایی کنند. در همین حین، فرماندهان روی زمین گزارش‌های زنده را دریافت کرده و برای اقدامات بعدی تصمیم‌گیری می‌کنند.

شکستن دیوار صوتی؛ یک اقدام ضروری

گاهی اوقات، جنگنده‌ها برای رسیدن سریع به هواپیمای هدف، مجبور به شکستن دیوار صوتی و پرواز با سرعت مافوق صوت می‌شوند. این پدیده که با صدای مهیبی همراه است، تنها در شرایط خاصی مانند عملیات رهگیری مجاز است. برای مثال، در آگوست ۲۰۲۵، ساکنان کنت و اسکس در بریتانیا صدای مهیبی را شنیدند که بعداً مشخص شد مربوط به جنگنده‌های تایفون نیروی هوایی سلطنتی بود که برای رهگیری یک هواپیمای خارج از دسترس اعزام شده بودند.

پس از برقراری مجدد ارتباط یا مهار تهدید، جنگنده‌ها هواپیما را تا یک فرودگاه مشخص همراهی می‌کنند. مسافران به ندرت در طول پرواز از جزئیات مطلع می‌شوند تا از ایجاد وحشت جلوگیری شود. حتی در مواردی که تهدیدها ساختگی از آب درمی‌آیند، مانند پرواز ایزی‌جت به مقصد مینورکا در سال ۲۰۲۲، اسکورت نظامی برای تضمین فرود امن هواپیما انجام شد.

بعد از فرود؛ چه سرنوشتی در انتظار پرواز اسکورت‌شده است؟

یک پرواز اسکورت‌شده همیشه پس از فرود تحت بازرسی‌های شدید قرار می‌گیرد. نیروهای انتظامی و امنیت فرودگاه، گاهی همراه با ماشین‌های آتش‌نشانی، در پای هواپیما حاضر می‌شوند. مسافران معمولاً با اتوبوس به ترمینال منتقل شده و همراه با وسایلشان مجدداً بازرسی می‌شوند.

این بازرسی‌های دقیق می‌تواند ساعت‌ها طول بکشد، همان‌طور که در فرودگاه رُم برای پرواز ۲۹۲ اتفاق افتاد. مقامات تا زمانی که هواپیما و محموله آن به طور کامل پاک‌سازی نشود، هیچ احتمالی را بی‌خطر فرض نمی‌کنند.

چرا اسکورت هواپیما یک پروتکل امنیتی حیاتی است؟

تهدیدهای دروغین، مانند تهدید به بمب‌گذاری در شبکه‌های اجتماعی که باعث اختلال در پرواز ایزی‌جت به مینورکا شد، می‌توانند فعالیت فرودگاه‌ها را مختل کرده و میلیون‌ها دلار به شرکت‌های هواپیمایی خسارت بزنند. در آمریکا و کانادا، فرماندهی دفاع هوافضای آمریکای شمالی (NORAD) مسئول واکنش‌های مشابه است و در صورت لزوم، جنگنده‌های F-16 را حتی برای تهدیدهای اثبات‌نشده اعزام می‌کند.

پروتکل‌ها بسیار سخت‌گیرانه هستند، زیرا ریسک بالایی در میان است. پس از حوادث ۱۱ سپتامبر، هرگونه شائبه هواپیماربایی یا وجود مواد منفجره تا زمان اثبات خلاف آن، معتبر تلقی می‌شود. به همین دلیل است که جنگنده‌ها گاهی در کنار هواپیماهای مسافربری ظاهر می‌شوند؛ نه برای ایجاد هراس، بلکه برای تضمین امنیت تا زمانی که تمام احتمالات خطرناک رد شوند.

در نهایت، اسکورت هواپیما با جنگنده نمایشی از قدرت نظامی نیست، بلکه یک لایه حفاظتی پیچیده برای تضمین امنیت جان مسافران است. این پروتکل‌ها نشان می‌دهند که در آسمان، هیچ تهدیدی کوچک شمرده نمی‌شود. شما تاکنون چنین تجربه‌ای داشته‌اید یا شاهد آن بوده‌اید؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.

• فناوری شگفت‌انگیز صندلی F-35؛ سیستم اجکت خودکار چگونه جان خلبان را نجات می‌دهد؟
• آیا جنگنده‌ها تحت تأثیر تلاطم هوایی قرار می‌گیرند؟
• رهگیرها چه هستند و چه تفاوتی با جت‌های جنگنده دارند؟