رانندگی تک پداله چیست و چرا به بحث‌برانگیزترین ویژگی خودروهای برقی تبدیل شده است؟

رانندگی تک پداله، ویژگی کلیدی خودروهای برقی، این امکان را فراهم می‌کند که تنها با یک پدال سرعت را کنترل کنید. این قابلیت نوآورانه به یکی از بحث‌برانگیزترین خصوصیات خودروهای الکتریکی تبدیل شده است.

سیستم رانندگی تک پداله که با استفاده از ترمز احیاکننده عمل می‌کند، انرژی جنبشی را به برق تبدیل کرده و به باتری بازمی‌گرداند. رانندگی تک پداله نه‌تنها به افزایش برد خودرو کمک می‌کند، بلکه باعث کاهش استهلاک لنت و دیسک ترمز نیز می‌شود. با این حال، رویکرد خودروسازان مختلف نسبت به این ویژگی بسیار متفاوت است و همین امر بحث‌های زیادی را برانگیخته است.

ترمز احیاکننده چیست و چگونه به رانندگی تک پداله کمک می‌کند؟

رانندگی تک پداله ویژگی است که در بسیاری از خودروهای برقی (EV) ارائه می‌شود و مانند ترمز موتور، خودرو را بدون نیاز به پدال ترمز، کند یا حتی متوقف می‌کند. در خودروهای برقی و هیبریدی، ترمز احیاکننده (regenerative braking) نقش اساسی دارد. با این فناوری، انرژی جنبشی که در خودروهای احتراق داخلی (ICE) هنگام کاهش سرعت از دست می‌رود، در خودروهای برقی توسط موتور الکتریکی جذب شده و در باتری ذخیره می‌شود. هنگام کاهش سرعت، موتور الکتریکی به‌جای ارسال نیرو به چرخ‌ها، نقش خود را معکوس کرده و به ژنراتور تبدیل می‌شود تا این انرژی جنبشی را مهار کرده و برق تولید کند.

خودروهای برقی و هیبریدی در کنار ترمزهای هیدرولیکی سنتی، از ترمز احیاکننده استفاده می‌کنند. لنت و دیسک ترمز معمولا فقط برای توقف‌های سریع و شدید به کار می‌روند؛ در کاهش سرعت‌های ملایم‌تر، خودرو به‌صورت جزئی یا کامل با ترمز احیاکننده کنترل می‌شود. برق تولیدی هم برای تامین انرژی لوازم جانبی یا شارژ باتری ولتاژ بالای کششی استفاده می‌شود.

بزرگترین مزیت ترمز احیاکننده، بازیافت انرژی است که در غیر این صورت به گرما تبدیل و با ترمزهای اصطکاکی معمولی در هوا از بین می‌رفت. ترمز احیاکننده می‌تواند تا 20 درصد به برد یک خودروی برقی اضافه کند که این مقدار بسته به معماری الکتریکی خودرو، شرایط رانندگی و سبک راننده متغیر است. بیشترین بازدهی در رانندگی شهری با توقف و حرکت‌های مکرر حاصل می‌شود و در رانندگی طولانی‌مدت در بزرگراه با سرعت ثابت، تاثیر کمی بر برد دارد. مزیت دیگر، کاهش استهلاک ترمز و آلودگی کمتر ناشی از گرد و غبار ترمز است.

برخی رانندگان، ترمز احیاکننده را دوست ندارند زیرا می‌تواند پدال گاز را نسبت به حرکات ناگهانی حساس‌تر کند. اگر در خودرویی با رانندگی تک پداله، پای خود را به سرعت از پدال بردارید، ممکن است سرتان به جلو پرتاب شود. علاوه بر این، در برخی وسایل نقلیه، جابجایی خودکار بین ترمز احیاکننده و ترمز هیدرولیکی می‌تواند برای راننده محسوس باشد و باعث شود ترمزها ناهنجار و کم‌واکنش‌پذیر به نظر برسند، هرچند با تجربه بیشتر خودروسازان در تنظیم این سیستم‌ها، این مشکل کمتر شده است.

رویکردهای متفاوت خودروسازان به رانندگی تک پداله

خودروسازان مختلف رویکردهای متفاوتی برای ترمز احیاکننده و رانندگی تک پداله دارند، و برخی اصلا آن را ارائه نمی‌دهند. برای مثال، شرکت پورشه (Porsche) ویژگی رانندگی تک پداله را در خودروهای برقی خود ارائه نمی‌دهد، زیرا معتقد است که حرکت آزاد (coasting) از نظر مصرف انرژی کارآمدتر است. در پورشه ماکان الکتریک (Porsche Macan Electric) جدید، برداشتن پا از پدال گاز، خودرو را تقریبا مانند برداشتن پا از پدال گاز در ماکان (Macan) بنزینی کند می‌کند. اما در آئودی Q6 E-Tron که بر اساس همان پلتفرم گروه فولکس‌واگن (Volkswagen Group) ساخته شده است، رانندگی تک پداله به خودرو اجازه می‌دهد تا با برداشتن پا از پدال گاز تا توقف کامل شتاب منفی داشته باشد.

بسیاری از خودروسازان به رانندگان اجازه می‌دهند تا میزان ترمز احیاکننده را تنظیم کنند یا حتی آن را کاملا خاموش کنند تا خودرو هنگام برداشتن پا از پدال گاز آزادانه حرکت کند. در این حالت، خودرو همچنان در طول کاهش سرعت برق را ذخیره می‌کند، اما فقط زمانی که راننده پدال ترمز را فشار دهد. تسلا (Tesla) رویکرد متضادی دارد و رانندگی تک پداله همیشه روشن (always-on one-pedal driving) را بدون قابلیت تنظیم ارائه می‌دهد. خریداران اولین‌بار خودروهای برقی باید با حالت‌های مختلف ترمز احیاکننده در طول رانندگی آزمایشی آشنا شوند تا مطمئن شوند می‌توانند روزانه با آن سازگار شوند.

سفارشی‌سازی ترمز احیاکننده: از سلیقه راننده تا فناوری پیشرفته

کنترل‌های ترمز احیاکننده و رانندگی تک پداله معمولا در رابط اطلاعات و سرگرمی قرار دارند یا با پدل‌های روی فرمان (مانند پدل‌های تعویض دنده در گیربکس خودکار) تنظیم می‌شوند. برخی از خودروهای برقی جدیدتر جنرال موتورز (GM) سه راه برای تنظیم ترمز احیاکننده دارند: از طریق منوی اطلاعات و سرگرمی، با یک پدل روی فرمان و با استفاده از یک آیکون کوچک روی صفحه اصلی اطلاعات و سرگرمی. پدل مذکور ویژگی به نام Variable Regen on Demand (VROD) را فعال می‌کند. به گفته آندرس میتونا، مدیر محصول انتقال انرژی در جنرال موتورز (GM)، «VROD به شما اجازه می‌دهد تا قدرت احیاکننده را بر اساس میزان فشردن پدل تنظیم کنید، در حالی که نسخه استاندارد، دوحالته است.»

سوبارو سولترای ۲۰۲۶، پنج تنظیم برای ترمز احیاکننده از طریق پدل‌های شیفتر ارائه می‌دهد. به‌گفته گاریک گو، مدیر برنامه‌ریزی خط تولید سولترای (Solterra) برای سوبارو آمریکا، «این کار به رانندگان کمک می‌کند تا نه‌تنها ترجیح خود را پیدا کنند، بلکه روان‌تر رانندگی کنند، که در یک خودروی برقی قدرتمند مهم است.» کمترین تنظیم، ترمز احیاکننده را برای رانندگانی که حس حرکت آزاد خودروهای احتراق داخلی را ترجیح می‌دهند، به حداقل می‌رساند.

جنرال موتورز (GM) همچنین از بازخورد مشتریان برای بهبود ترمز احیاکننده خود استفاده می‌کند. میتونا گفت: «شورولت بولت (Chevy Bolt) از یک سیستم ترمز ترکیبی با محدودیت‌هایی استفاده می‌کرد. اگر باتری را تا جایی شارژ می‌کردید که بتواند انرژی احیاکننده بسیار محدودی را بپذیرد، اکثر توقف‌های رانندگی تک پداله طبیعی به‌نظر نمی‌رسیدند.» در خودروهای برقی جدیدتر جنرال موتورز (GM)، می‌توان ترمزهای اصطکاکی را در این شرایط فعال کرد تا حس رانندگی تک پداله احیاکننده را شبیه‌سازی کند و مشتری را با تغییر رفتار خودرو غافلگیر نکند.

در جدیدترین خودروهای برقی آئودی (Audi)، سطوح ترمز احیاکننده انتخابی راننده شامل ۱، ۲ و B است. مارتین استمر، مهندس آئودی (Audi) مسئول سیستم ترمز و احیاکننده در خودروهای این شرکت، توضیح داد که حالت B مربوط به رانندگی تک پداله است. او گفت: «در این حالت، خودرو قوی‌ترین کاهش سرعت را از طریق احیاکننده ارائه می‌دهد.»

سیستم ترمز احیاکننده جنرال موتورز (GM) به‌طور کامل با سایر سیستم‌ها و کنترل‌ها، از جمله دستیار رانندگی بدون دست سوپر کروز (Super Cruise) این خودروساز یکپارچه شده است. آئودی (Audi) نیز سیستم مشابهی به نام حالت خودکار (auto mode) دارد که در آن راننده نیازی به فکر کردن درباره تنظیمات صحیح احیاکننده ندارد. خودرو با در نظر گرفتن پارامترهای متعددی مانند توپوگرافی مسیر، شعاع پیچ، تقاطع‌ها، چراغ‌های راهنمایی، محدودیت‌های سرعت و فاصله با ترافیک جلو، نرخ کاهش سرعت صحیح را تعیین می‌کند. خودروهای هیبریدی نیز از احیاکننده استفاده می‌کنند، اما بدون تنظیم راننده یا قابلیت رانندگی تک پداله؛ عملکرد احیاکننده در خودروهای برقی به دلیل موتورها و باتری‌های بزرگتر بسیار بالاتر است.

رانندگی تک پداله: ویژگی بحث‌برانگیز اما کارآمد

ویژگی رانندگی تک پداله می‌تواند برای رانندگان کاملا قطبی‌کننده (polarizing) باشد. برخی از آن استقبال می‌کنند، مانند مالک ریوین آر 1 تی (Rivian R1T) که تنظیمات را روی “High” نگه می‌دارد تا حداکثر بهره‌وری را از ترمز احیاکننده ببرد و در سراشیبی‌های طولانی شاهد افزایش برد خودروی خود باشد. در مقابل، برخی دیگر این ویژگی را «ناخوشایند» و شبیه به «رانندگی با دنده دستی توسط یک کودک» توصیف می‌کنند، مانند خلبانی که از فورد F-150 لایتنینگ (Ford F-150 Lightning) استفاده می‌کند و از حرکت‌های «تکان‌دهنده» آن گلایه دارد.

این تفاوت در تجربه و ترجیحات رانندگان نشان می‌دهد که رانندگی تک پداله، با وجود مزایای فنی‌اش، هنوز نیازمند بهبود و انعطاف‌پذیری بیشتر برای پاسخگویی به سلایق گوناگون است.

• خودروهای برقی BYD به‌زودی با فقط ۱۲ دقیقه شارژ تا ۱۰۰۰ کیلومتر خواهند پیمود!
• قوانین جدید می‌تواند تسلا را مجبور به بازطراحی دستگیره‌های درب خودرو کند
• کدام خودرو برقی تاج سریع‌ترین شارژ در سال 2025 را بر سر می‌گذارد؟
• راهنمای ویدیویی حالت‌های رانندگی 2H، 4H و 4L در خودروهای آفرودی