آیا ChatGPT نحوه عملکرد مغز شما را تغییر می‌دهد؟

پژوهشی جدید نشان می‌دهد که استفاده از ChatGPT و هوش مصنوعی ممکن است عملکرد مغز انسان را تغییر دهد. این تغییرات احتمالی می‌تواند پیامدهای طولانی‌مدتی بر توانایی‌های شناختی ما داشته باشد.

در سال‌های اخیر، ابزارهای هوش مصنوعی به سرعت توسعه یافته‌اند و کارایی‌های بسیاری ارائه می‌دهند. این فناوری‌ها با تسهیل بسیاری از فرآیندها، زندگی روزمره ما را دگرگون ساخته‌اند.

اما در کنار تمام این پیشرفت‌ها و مزایا، پرسش‌هایی جدی درباره تأثیر طولانی‌مدت هوش مصنوعی بر توانایی‌های یادگیری و تفکر مستقل افراد مطرح شده است. این نگرانی‌ها به ویژه در حوزه شناختی و نحوه تعامل مغز انسان با دستیارهای هوشمند، اهمیت فزاینده‌ای پیدا کرده است.

بررسی تأثیر ChatGPT بر عملکرد مغز

مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۵ با عنوان «مغز شما و ChatGPT: انباشت بدهی شناختی هنگام استفاده از دستیار هوش مصنوعی برای نگارش مقاله» تأثیر استفاده از هوش مصنوعی بر عملکرد مغز را در نگارش مقاله بررسی کرد.

شرکت‌کنندگان به سه گروه (مغز تنها، موتور جستجو، و مدل‌های زبان بزرگ LLM) تقسیم شدند و فعالیت مغزی‌شان با الکتروانسفالوگرافی (EEG) اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد گروه مغز تنها قوی‌ترین فعالیت و گروه LLM ضعیف‌ترین فعالیت مغزی را داشتند.

• نگرانی پادشاه چارلز از پیشرفت هوش مصنوعی: جلوی این خطر را بگیرید
• آیا وقتش رسیده که هوش مصنوعی را دکتر خانگی خود بدانیم؟
• برنی سندرز خواستار تجزیه OpenAI شد؛ نگرانی‌ها از قدرت بی‌‌اندازه هوش مصنوعی

در تغییر گروه‌ها، کسانی که از مغز به LLM تغییر وضعیت دادند، بهبود حافظه و فعالیت مغزی را تجربه کردند، اما کسانی که از LLM به مغز برگشتند، عملکرد ضعیف‌تری نشان دادند. همچنین، کاربران LLM حس مالکیت کمتری نسبت به کار خود داشتند و در مهارت‌های زبانی، رفتاری و فعالیت عصبی ضعیف‌تر عمل کردند.

سایر نگرانی‌ها درباره تأثیر هوش مصنوعی بر مغز

زبان‌شناسان نیز تأثیر ChatGPT بر نحوه صحبت و نگارش ما را بررسی کرده‌اند و تحلیل ۲۲ میلیون کلمه استفاده‌شده در پادکست‌ها و آنلاین، افزایش کلمات مورد علاقه این هوش مصنوعی را در زبان روزمره مشاهده کردند. این امر پرسش‌هایی را درباره تسلط هوش مصنوعی بر الگوهای گفتاری منحصربه‌فرد انسان ایجاد می‌کند.

در کنار این، نگرانی‌های جدی درباره تأثیر منفی هوش مصنوعی بر رشد شناختی و مهارت‌های تفکر انتقادی دانش‌آموزان مطرح است. متخصصان روانشناسی بر اهمیت آموزش مهارت‌های پایه مغزی مانند فرایادگیری (meta-learning)، سازگاری و خودکارآمدی بالا، برای جلوگیری از وابستگی به هوش مصنوعی و تقویت عملکرد مغز انسان تأکید می‌کنند؛ چرا که اشتباه کردن و یادگیری از آن‌ها برای تقویت مغز ضروری است.