لیکوئید شدن در دنیای ارزهای دیجیتال چیست؟

بیت کوین و سایر ارزهای رمزنگاری شده به دلیل سرمایه‌گذاری‌های پرخطر مستعد نوسانات قیمت شدید هستند، اما در حالی که این نوسانات باعث نگرانی در میان سرمایه‌گذاران است، معامله‌گرها از این نوسانات سودهای قابل توجهی را به واسطه‌ی معاملات آتی (Futures) به دست می‌آورند. در نظر داشته باشید که با معاملات آتی می‌توان در هر دو روند صعودی و نزولی سود کسب کرد اما خطرات جدی نیز معامله‌گرهای عادی و حتی حرفه‌ای را تهدید می‌کند. لیکوئید شدن یکی از مهم‌ترین خطرات است و در این مطلب قصد داریم به طور مفصل این پدیده را توضیح داده و راهکار جلوگیری از لیکوئید شدن را نیز ارائه دهیم که هم برای بازار ارزهای دیجتال و هم برای بازار فارکس کاربرد دارد.

لیکوئید شدن چیست؟

معامله‌گران در معاملات آتی می‌توانند با استفاده از وجوه به طور مشخصی از صرافی وام دریافت کرده تا به واسطه‌ی انجام معامله‌های خرید و فروش از نوسان به دست آمده سودهای قابل توجهی را کسب کنند. به این نوع معامله‌گری Margin Trading نیز گفته می‌شود و نه تنها صرافی‌های ارز دیجیتال متمرکز، بلکه در حال حاضر صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) نیز این سبک معاملات را در پلتفرم خود تعبیه کرده‌اند.

نکته بسیار مهمی در اینجا وجود دارد. در حالی که وام گرفتن برای افزایش موقعیت‌های معاملاتی (Margin) شما می‌تواند هرگونه سود احتمالی را تقویت کند، شما می‌توانید مبلغ سرمایه‌گذاری شده خود را به راحتی به طور کامل از دست دهید. به همین دلیل، این نوع سبک معاملاتی شبیه به یک شمشیر دو لبه است.

مارجین تریدینگ چیست؟

معامله مارجین شامل تامین مبلغی برای وثیقه‌گذاری در یک پلتفرم معاملاتی است تا از نوسانات یک دارایی سود کسب کنید. به زبان بسیار ساده‌تر، مارجین تریدینگ را به عنوان قرضی از یک غریبه برای خرید بیت‌کوین یا ارز دیجیتال دیگری در نظر بگیرید. اما در این مورد، شما از یک صرافی ارز دیجیتال قرض می‌گیرید. این رویه به سرمایه‌گذاران این اجازه را می‌دهد که اندازه‌ی موقعیت‌های ترید خود را افزایش دهند که به آن «اهرم» (Leverage) نیز گفته می‌شود. بنابراین، شما این قابلیت را دارید تا به جای معامله با صد دلار، با هزار دلار و حتی بیشتر یک معامله را انجام دهید، اما همه چیز به این راحتی نیست و در ادامه توضیح می‌دهیم.

به طور طبیعی، یک غریبه به شما بی‌دلیل پول قرض نمی‌دهد که برای ترید رایگان باشد. به طور مشابه، در معاملات مارجین، صرافی از شما می‌خواهد که مقداری ارز دیجیتال یا پول قانونی به عنوان وثیقه یا همان مارجین را برای باز کردن موقعیت معاملاتی تعیین کنید. این حاشیه اولیه مانند یک صندوق بیمه برای صرافی عمل می‌کند و اگر معامله‌گر در موقعیت معاملاتی به اندازه‌ی کل مارجین وارد ضرر شود، صرافی به طور خودکار این مبلغ وثیقه را به نفع خود برمی‌دارد و به اصطلاح لیکوئید شدن تریدر رخ داده است. معمولا به این اتفاق «کال مارجین» (Call Margin) نیز گفته می‌شود؛ به این معنا که صرافی، مارجین شما را برای نقد کردن طلب کرده است.

همچنین باید ذکر کرد مقدار پولی که می‌توانید از یک صرافی نسبت به مارجین اولیه‌ی خود قرض بگیرید، بسته به اهرم تعیین می‌شود. به عنوان مثال، اگر از اهرم ۵ برابر در مارجین اولیه ۱۰۰ دلار استفاده کنید، وام ۴۰۰ دلاری می‌گیرید تا موقعیت تجاری خود را از ۱۰۰ دلار به ۵۰۰ دلار افزایش دهید.

هر معامله این پتانسیل را دارد که بسته به اندازه‌ی اعتبار دریافتی، بیشتر یا کمتر سود ببرد. به عنوان مثال، با استفاده از مثال اعتبار ۵ برابری بالا، اگر قیمت یک دارایی ۱۰ درصد افزایش پیدا کند، شما از موقعیت تجاری ۵۰۰ دلاری خود ۵۰ دلار سود خواهید کرد که نمایانگر ۵۰ درصد سود نسبت به مارجین اولیه ۱۰۰ دلار شما است. شما سپس می‌توانید وام ۴۰۰ دلاری که گرفته‌اید را پس بدهید و ۱۵۰ دلار برای خودتان نگه دارید (۵۰ دلار سود + ۱۰۰ دلار مارجین اولیه.)

با این حال، اگر ارزش ارز دیجیتال که شما در حال معامله آن هستید ۱۰ درصد کاهش پیدا کند، شما ۵۰ دلار از مارجین اولیه خود را از دست خواهید داد (۵۰ درصد ضرر.)

یک فرمول ساده برای محاسبه سود/ضرر پتانسیل شما هنگام استفاده از اعتبار وجود دارد.

• سود یا ضرر = (مارجین اولیه) x (درصد نوسان قیمت) x (اهرم)

به طور کلی این قاعده را در نظر داشته باشید که هر اندازه اهرم شما بیشتر باشد، ریسک از دست رفتن سرمایه بیشتر می‌شود یا از سوی دیگر، شما می‌توانید سود بیشتری را در یک برهه‌ی زمانی کمتر به دست آورید.

معنای لیکوئید شدن به زبان عملیاتی

در زمینه‌ی بازارهای ارز دیجیتال، لیکوئید شدن به زمانی اشاره دارد که یک صرافی به‌ صورت اجباری موقعیت خرید با اهرم یک معامله‌گر را به دلیل زیان جزئی یا کلی از مارجین اولیه معامله‌گر می‌بندد. این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که یک معامله‌گر قادر به تامین مارجین برای یک موقعیت خرید با اهرم نباشد (از داشتن سرمایه کافی برای ادامه معامله ناتوان باشد). در این وضعیت، لیکوئید یا تسویه در معاملات آتی رخ می‌دهد.

تصور کنید یک موقعیت خرید با اهرم بالا از نوع معامله‌ی آتی باز کرده‌اید. اگر بازار به اندازه کافی در خلاف موقعیت خرید شما حرکت کند، امکان از دست دادن تمام وثیقه (حاشیه اولیه) وجود دارد. در واقع، برخی کشورها مانند انگلستان آن‌قدر این کار را پرخطر می‌دانند که صرافی‌های رمزارز را از ارائه‌ی محصولات معاملاتی با اهرم به سرمایه‌گذاران خرده‌فروشی ممنوع کرده‌اند تا از معامله‌گران تازه‌وارد در برابر لیکوئید شدن و از دست دادن تمام سرمایه‌گذاری‌شان حمایت کنند.

شما می‌توانید با استفاده از این فرمول، درصد حرکتی که بازار باید در خلاف موقعیت شما انجام دهد تا لیکوئید شوید را پیگیری کنید:

• لیکوئید (درصد) = ۱۰۰ تقسیم بر اهرم

به عنوان مثال، اگر از اهرم ۵ بر یک استفاده کنید، موقعیت شما در صورتی که قیمت یک دارایی ۲۰ درصد بر خلاف موقعیت شما حرکت کند، لیکوئید خواهد شد (۱۰۰ تقسیم بر ۵ = ۲۰).

چگونه از لیکوئید شدن جلوگیری کنیم؟

هنگام استفاده از اهرم، گزینه‌های محدودی برای کاهش احتمال لیکوئیدی وجود دارد. یکی از این گزینه ها به عنوان «حد ضرر» (Stop loss) شناخته می شود.

حد ضرر، که به عنوان «سفارش توقف» (Stop Order) یا «سفارش بازار توقف» (Stop-Market Order) نیز شناخته می‌شود، یک سفارش پیشرفته تلقی می‌شود که سرمایه‌گذار در یک صرافی ارز دیجیتال قرار می‌دهد و از صرافی می‌خواهد تا یک دارایی را زمانی که به قیمت معینی می‌رسد، بفروشد.

هنگام تنظیم حد ضرر، نیاز دارید موارد زیر را وارد کنید:

• قیمت توقف: قیمت جایی که سفارش حد ضرر اجرا خواهد شد.
• قیمت فروش: قیمتی که شما قصد دارید یک دارایی رمزارز خاص را بفروشید.
• اندازه: مقدار دارایی خاصی که قصد دارید بفروشید.

اگر قیمت بازار به قیمت توقف شما برسد، سفارش توقف به طور خودکار اجرا می‌شود و دارایی را به قیمت و مقدار مشخص شده می‌فروشد. اگر معامله‌گر احساس کند که بازار ممکن است سریعا علیه آنها حرکت کند، ممکن است تصمیم بگیرد قیمت فروش را پایین‌تر از قیمت توقف تنظیم کند تا احتمال پر شدن آن (خریدن توسط معامله‌گر دیگر) بیشتر شود.

هدف اصلی یک توقف ضرر محدود کردن زیان‌های احتمالی است. برای درک بهتر موضوع، دو سناریو را در نظر بگیریم.

• سناریو ۱: یک معامله‌گر ۵۰۰۰ دلار در حساب خود دارد اما تصمیم می‌گیرد از حاشیه اولیه ۱۰۰ دلار و اهرم ۱۰ برای ایجاد یک موقعیت ۱۰۰۰ دلاری استفاده کند. او یک توقف ضرر ۲.۵ درصد از موقعیت ورودی خود قرار می‌دهد. در این مورد، معامله‌گر ممکن است در این معامله ۲۵ دلار ضرر کند که تنها ۰.۵ درصد از کل اندازه‌ی حساب اوست. اگر معامله‌گر از توقف ضرر استفاده نکند، موقعیت او در صورت کاهش ۱۰ درصد قیمت دارایی، تسویه می‌شود.
• سناریو ۲: یک معامله‌گر دیگر ۵۰۰۰ دلار در حساب معاملاتی خود دارد اما از حاشیه اولیه ۲۵۰۰ دلار و اهرم ۳ برای ایجاد یک موقعیت ۷۵۰۰ دلاری استفاده می‌کند. با قرار دادن توقف ضرر در فاصله ۲.۵ درصد از موقعیت ورودی خود، معامله‌گر ممکن است در این معامله ۱۸۷.۵ دلار ضرر کند که معادل ۳.۷۵ درصد از حساب اوست.

درس اینجاست که در حالی که استفاده از اهرم بالاتر معمولا بسیار پرخطر در نظر گرفته می‌شود، این عامل زمانی بسیار مهم می‌شود که اندازه‌ی موقعیت شما بسیار بزرگ باشد، همانطور که در سناریوی دوم مشاهده می‌شود. به عنوان یک قاعده کلی، سعی کنید زیان‌های خود در هر معامله را کمتر از ۱.۵ درصد از کل اندازه‌ی حساب خود نگه دارید.

حد ضرر یا استاپ لاس را کجا قرار دهیم؟

وقتی صحبت از معاملات مارجین می‌شود، مدیریت ریسک بدون شک مهم‌ترین درس است. هدف اولیه‌ی شما باید حفظ حداقل ضررها باشد حتی قبل از اینکه به سودها فکر کنید. هیچ مدل معاملاتی با شانس ۱۰۰ درصد موفقیت وجود ندارد. بنابراین، شما باید مکانیزم‌هایی را برای کمک به بقای خود هنگام عدم موفقیت بازار پیاده‌سازی کنید.

قرار دادن حد ضرر به شیوه‌ی درست، بسیار مهم تلقی می‌شود و اگر چه قانون طلایی برای تعیین حد ضرر وجود ندارد، معمولا یک بازه ۲ تا ۵ درصد از اندازه‌ی موقعیت ترید شما توصیه می‌شود. البته برخی تریدرها ترجیح می‌دهند حد ضررها را درست زیر آخرین نقطه‌ی پایین نوسان قرار دهند (به شرطی که آنقدر پایین نباشد که قبل از فعال شدن شما را لیکوئید کند).

دوم اینکه باید اندازه‌ی پوزیشن ترید و ریسک مرتبط با آن را مدیریت کنید. هر چه اهرم شما بیشتر باشد، شانس لیکوئیدی شما نیز بیشتر می‌شود. استفاده از اهرم اضافی معادل است با در معرض خطر غیرضروری قرار دادن سرمایه‌ی شما. علاوه بر این، برخی بورس‌ها لیکوئیدی‌ها را به شدت مدیریت می‌کنند. به عنوان مثال، بیت‌مکس تنها به تریدرها اجازه می‌دهد که بیتکوین را به عنوان مارجین اولیه نگه دارند. به این معنا که اگر قیمت بیت‌کوین کاهش پیدا کند، مقدار وجوهی که به عنوان وثیقه نگه‌داری می‌شود نیز کاهش پیدا می‌کند که منجر به لیکوئیدی سریع‌تر می‌شود.

به دلیل خطرات مرتبط با معاملات با اهرم، برخی صرافی‌ها به کاهش محدودیت دسترسی تریدرها اقدام کرده‌اند. قابلیت انجام معاملات اهرم‌دار در حال حاضر در صرافی‌های داخل کشور نیز به وجود آمده است؛ هر چند، اکثر صرافی‌های داخل کشور نهایتا اهرم ۱۰ برابری را به کاربران ارائه می‌دهند. برای جلوگیری از خطرات احتمالی، پیشنهاد می‌شود حتی در صورت داشتن علم کافی، از اهرم‌های بالا برای انجام معاملات آتی استفاده نکنید.

منبع: coindesk

نوشته لیکوئید شدن در دنیای ارزهای دیجیتال چیست؟ اولین بار در دیجی‌کالا مگ. پدیدار شد.