آیا پیوند عضو واقعا می‌تواند جوانی ابدی را به ارمغان بیاورد؟

بسیاری از سیاستمداران و افراد ثروتمند امیدوار هستند بتوانند با پیوند عضو جوانی ابدی و عمر بسیار طولانی را تجربه کنند. آیا چنین چیزی از نظر علمی ممکن است؟

چندی پیش هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم و پیروزی بر آلمان نازی در چین برگزار شد. در این مراسم رهبران برخی از کشورهای جهان از جمله پوتین، رئیس‌جمهور روسیه حضور داشتند. در هنگام پیاده‌روی خصوصی بین رئیس‌جمهور روسیه و رهبر چین مکالمات عجیبی رد و بدل شد که برخی آن را به معنی احتمال ممکن شدن جوانی ابدی با پیوند عضو قلمداد کردند.

بررسی یک رویای زیبا و ترسناک؛ پیوند عضو و رسیدن به جوانی ابدی

در طول این پیاده‌روی میکروفون ناخواسته روشن شد و همه متوجه شدند که دو رهبر در حال صحبت در مورد جاودانگی هستند. پوتین تاکید داشت که بیوتکنولوژی در حال پیشرفت است و می‌تواند با پیوند اعضا فرد تا ابد جوان نگه دارد. رهبر چین نیز گفت که در قرن فعلی احتمالا عمر انسان تا ۱۵۰ سال افزایش پیدا خواهد کرد.

در آن زمان بسیاری از کارشناسان اخبار علمی گفتند که پوتین و شی جین‌پینگ آرزوهای خود را بیان کرده‌اند و چنین چیزی بیشتر در فیلم‌های علمی تخیلی رخ خواهد داد. هرچند دقیقا در همان روزها یک پیشرفت علمی عجیب به‌دست آمده بود.

پژوهشگران یک سوییچ مولکویی را پیدا کرده بودند که می‌توانست یکی از مهم‌ترین مشکلات انجام پیوند کبد را برطرف کند. در نتیجه این دستاورد میزان موفقیت عمل پیوند و طول عمر اندام اهدایی به‌شکل چشمگیری افزایش می‌یابد. این دستاورد هم ظرفیت‌ها و هم محدودیت‌های پزشکی در بخش پیوند عضو را نشان می‌دهد.

تردیدی وجود ندارد که علم هر لحظه در حال پیشرفت است و ما می‌توانیم با پیوند اعضا جان انسان‌های زیادی را نجات دهیم. هرچند ایده استفاده مرتب از پیوند عضو برای رسیدن به جوانی ابدی بیشتر مناسب فیلم‌های ترسناک پزشکی است.

تلاش‌های پیشین برای معکوس کردن پیری

رویایی جایگزین کردن اعضای بدن برای جلوگیری از پیری چندان جدید نیست. در اوایل قرن بیستم یک عمل عجیب به‌نام پیوند «غده میمون» بسیار محبوب شده بود. پیوندی که در آن مردان ثروتمند از بیضه میمون برای افزایش توان جنسی خود بهره می‌گرفتند. کاملا مشخص است که این ایده هیچ فایده‌ای نداشت.

یک قرن بعد یک کارآفرین حوزه فناوری به‌نام برایان جانسون سراغ ایده معکوس کردن پیری با تزریق خون رفت. در این روش افراد مسن پلاسما تقویت‌شده با پلاکت‌ را دریافت می‌کردند تا روند بازسازی و ترمیم اعضای بدن شدت بگیرد. در برخی موارد نیز پلاسما خون افراد جوان مستقیم به بدن افراد پیر تزریق می‌شد تا حداقل روند پیری متوقف شود. جالب است بدانید که این ایده روی موش‌ها جواب داده است.

پیوند سیستم گردش خون موش‌های جوان و پیر باعث شد که بافت‌های بدن ترمیم پیدا کنند و عملکرد ذهنی موش‌های پیر نیز بهبود یابد. هرچند انجام چنین کاری در مقیاس انسانی با چالش‌های عجیبی مواجه شد که نشان داد هرکسی نمی‌تواند سراغ جوان‌سازی با این روش برود. در سال ۲۰۱۹ نیز سازمان غذا و داروی آمریکا اعلام کرد چنین کاری غیراخلاقی محسوب می‌شود و ممکن است عواقب ناخواسته داشته باشد.

با همه اینها، هنوز رویای پیوند عضو برای رسیدن به جوانی ابدی از بین نرفته است. بسیاری منتظر هستند روزی عصاره جوانی کشف شود و خیلی راحت در اختیار افراد قدرتمند و ثروتمند قرار گیرد. منجمد کردن جسد انسان برای آینده نیز به همین امید انجام می‌شود.

امروزه پیوند اعضا و بافت صرفا زمانی انجام می‌شود که یک عضو حیاتی کاملا از کار بیفتد. اندام‌های اهدایی باید کاملا از نظر سازگاری بافتی مناسب باشند. همچنین نباید هیچ اثری از بیماری‌ها، ویروس‌ها و تومورها در آنها دیده شود. این رویه باعث می‌شود احتمال موفقیت عمل پیوند بالا رود؛ اما همچنان خطرات برجسته‌ای در این مسیر قرار دارند.

مشکلات مهم پس از عمل پیوند عضو

کیتی میشل، رکورد بیشترین طول عمر با یک قلب و ریه اهدایی در بریتانیا را در اختیار دارد. مورد او به‌خوبی نشان داده است که موفقیت پیوند عضو به مراقبت دائمی و مقاومت چشم‌گیر عضو جدید بستگی دارد. شما باید از داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن استفاده کنید. چراکه بدن عضو جدید را به‌عنوان یک مهاجم خارجی می‌بیند و تلاش خواهد کرد در تنها چند هفته آن را از بین ببرد.

تضعیف دائمی سیستم ایمنی بدن باعث می‌شود که عضو جدید با مشکل مواجه نشود. هرچند در عوض کل بدن در برابر عوامل بیماری‌زا و برخی انواع سرطان آسیب‌پذیر می شود. حتی در چنین موقعیتی نیز حمله مکرر سطح پایین توسط سیستم ایمنی بدن به عضو اهدایی باعث ایجاد التهاب و جراحت خواهد شد. پس از آن هم عضو جدید از کار خواهد افتاد.

حتی پیشرفته‌ترین داروها نمی‌توانند این فرآیند را برای همیشه متوقف کنند. استفاده دائمی از داروهای سنگین نیز می‌تواند فشار زیادی را به فرد وارد کرده و سطح سلامتی او را کاهش دهد.

مشکل دیگری هم در راه پیوند عضو و رسیدن به جوانی ابدی وجود دارد. شما نمی‌توانید در یک لحظه تمام اعضای بدن یک فرد را جایگزین کنید. هرچقدر هم سن فرد افزایش پیدا می‌کند، سیستم ایمنی ضعیف‌تر می‌شود. همچنین شاهد کند شدن سرعت ترمیم بافت و افزایش احتمال بروز التهاب هستیم. همه این موارد سبب می‌شوند که هم ریکاوری فرد پس از عمل جراحی سخت‌تر شود و هم احتمال پس زدن عضو جدید افزایش یابد.

• کشف دارویی که عمر موش‌ها را تا ۳۰ درصد زیاد می‌کند؛ پایان پیری در راه است؟
• مصرف غذای فوق فرآوری شده روند پیری را شدیدا سرعت می‌بخشد
• داروی ضدچاقی اوزمپیک باعث جوانی چشم‌گیر افراد می‌شود

مطالعات مختلف نشان می‌دهند که احتمال زنده ماندن بیماران مسن پس از پیوندهای مکرر به‌شکل چشم‌گیری کاهش می‌یابد. چراکه بافت‌های پیر نمی‌توانند خود را با شرایط جدید سازگار کنند. در مجموع به‌نظر می‌رسد دانشمندان باید یک مسئله ساده را برای رهبران سیاسی چین و روسیه مشخص کنند. پیوند عضو می‌تواند سبب افزایش طول عمر فرد شود، اما جوابی ابدی را به ارمغان نخواهد آورد.

فشار بیولوژیک ناشی از جراحی پیوند عضو و سرکوب دائمی سیستم ایمنی بدن نشان می‌دهد که با دانش کنونی راه ساده‌ای برای ریست کردن عمر انسان وجود ندارد.

راه‌های جایگزین برای افزایش عمر انسان

با وجود اینکه بسیاری از کشورها تلاش می‌کنند با فرهنگسازی میزان پیوند عضو را افزایش دهند، هنوز مدت زمان انتظار برای یافتن یک عضو مناسب بالا است. از آنجایی که اندام‌های مناسب برای پیوند به ندرت پیدا می‌شوند، یک بازار سیاه بسیار خطرناک در این زمینه شکل گرفته است.

جنایتکاران حاضر در این روند وحشتناک اقدام به آدم‌ربایی در مناطق فقیر یا فاقد امنیت می‌کنند. سپس اعضای بدن این افراد خارج شده و به خریداران ثروتمند در کشورهای دیگر فروخته می‌شود. همین مسئله نیز باعث می‌شود که بسیاری از دانشمندان چندان تمایلی برای بررسی ایده پیوند عضو و رسیدن به جوانی ابدی نداشته باشند. در عوض دانشمندان سعی کرده‌اند مشکل کمیاب بودن اندام‌های انسانی را با یک رویکرد خاص جبران کنند.

این روزها در اخبار پزشکی مرتب گزارش‌هایی در رابطه با پیوند اندام حیوانات (معمولا از خوک یا بابون به‌خاطر شباهت آناتومی) به انسان می‌شنویم. این ایده روی کاغذ بسیار امیدوارکننده به‌نظر می‌رسد؛ اما تاکنون چندان موفقیت‌آمیز نبوده است. چراکه واکنش شدید سیستم ایمنی بدن باعث می‌شود اندام‌ها بین چند روز تا چند هفته از کار بیفتند.

یک راه دیگر برای افزایش عمر انسان استفاده از اندام‌های پرورش یافته در آزمایشگاه است. دانشمندان در حال حاضر موفق شده‌اند نسخه‌های ساده‌ای از اندام‌های انسانی را تولید کنند. هرچند ساخت نسخه‌های کامل و کاربردی که بتوان از آنها در بدن افراد پیر استفاده کرد کاملا فراتر از دانش و فناوری کنونی بشر است.

مشکل دیگر در راه پیوند عضو و رسیدن به جوانی ابدی به پذیرش عمومی مربوط می‌شود. شاید پوتین و شی جین‌پینگ بتوانند با دریافت برخی از اعضای بدن عمر خود را افزایش دهند، اما در این زمینه نیز محدودیت‌هایی وجود خواهد داشت. مردم در نهایت از خود می‌پرسند که سیاستمداران جان افراد جوان را گرفته‌اند یا اینکه باعث شده‌اند افراد جوان دیگر به‌خاطر عدم دسترسی به پیوند عضو جان خود را از دست دهند. همین نیز مقبولیت آنها را کاهش خواهد داد و باعث اعتراضات گسترده می‌شود.

جمع‌بندی احتمال پیوند عضو و رسیدن به جوانی ابدی

در پایان باید گفت که تمامی اعضا قابل جایگزینی و پیوند نیستند. مغز که آگاهی و هویت ما را شکل می‌دهد فوق‌العاده آسیب‌پذیر و حساس است. همچنین با گذشت عمر مغز با مشکلات متعددی از جمله فراموشی، التهاب و زوال مواجه می‌شود. برخلاف قلب یا کلیه شما نمی‌توانید مغز را جوان کنید.

در واقع حتی اگر روزی هوش مصنوعی سبب شود که پیشرفت عجیبی در علم رقم خورده و تمام اندام‌های بدن جایگزین شوند، باز هم پیچیدگی مغز و نقش آن در تعیین هویت فرد جلوی دسترسی به عمر جاودانه را خواهد گرفت.

پیوند عضو و رسیدن به جوانی ابدی دستاورد بعدی علم پزشکی نیست. بلکه صرفا آینه‌ای است که ترس انسان از مرگ را نشان می‌دهد. ما باید بپذیریم که پیری بخشی از ماهیت انسان است و نمی‌توانیم در آینده نزدیک از آن جدا شویم.